Halepli Edîb Efendi’nin (d. ?/? - ö. 1161/1748) insanda bulunması gereken beş güzel hasleti İslâm’ın beş şartıyla ilişkilendirerek anlattığı manzum-mensur makale. Eserin gerek küçük hacimli olması gerekse benzer özellikler gösteren diğer iki eserin başlığında bizzat müellif tarafından “makâle” ifadesinin kullanılması bunun da makale olarak nitelendirilmesinin yanlış olmayacağını göstermektedir. Mevcut yazma nüshaların hiçbirinde herhangi bir başlık bulunmadığından giriş bölümündeki “Şehâdet ile salât u sıyâm u hacc u zekât / Bu penc haslet-i makbûleye işâretdir” beytinden hareketle eserin Penc Haslet-i Makbûle olarak adlandırılması yoluna gidilmiştir (Mum 2004: II/13-14).

Eser, besmeleden sonra gelen ve aruzun “mefâilün feilâtün mefâilün feilün” kalıbıyla yazılmış giriş mahiyetindeki 5 beyit uzunluğunda bir kıta ile başlamaktadır. Burada İslâm’ın beş şartından her birinin makbul bir haslete işaret olduğu ifade edilmektedir. Daha sonra sırasıyla “hulûs”, “sıdk”, “sabr”, “kerem” ve “ref’et” hasletleri mensur olarak açıklanmakta ve bunların her biri İslâm’ın beş şartından biriyle ilişkilendirilmektedir. Eserde hulûs hasleti kelime-i şehâdet, sıdk hasleti namaz, sabır hasleti oruç, kerem hasleti hac, refet hasleti ise zekat ile ilişkilendirilmiştir. Her haslet önce mensur olarak açıklanmakta daha sonra söz konusu ilişkiyi içeren bir rubai ile bitirilmektedir. Eserin sonunda ise kaside nazım biçimi ve aruzun “mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün” kalıbıyla yazılmış 14 beyit uzunluğunda bir "hâtime" bölümü yer almaktadır. Bu manzume pendname özelliği göstermektedir.

Penc Haslet-i Makbûle, Arapça ve Farsça kurallara göre yapılmış birleşik isim ve sıfatlar içeren zincileme tamlamaların ve secili kelimelerin çok kullanıldığı süslü nesir üslûbu ile yazılmıştır. Arapça ve Farsça kelimelerin ve terkiplerin fazlalığı, özellikle mensur kısımdaki tamlama ve cümlelerin uzunluğu nedeniyle eserin dilinin külfetli olduğu söylenebilir.

Eser, Halepli Edîb Dîvânı’nın da içinde yer aldığı ve külliyat özelliği gösteren mevcut tüm yazma nüshalarda yer almaktadır: Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, No: 2602; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, No: T49; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, No: T124; Milli Kütüphane, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, No: 382; Kahire-Mısır Hidiv Kütüphanesi, No: 8654. Eserin hâtime bölümünü oluşturan kasideye Dîvân’ın hazırlanan tenkitli metninde yer verilmiştir (Mum 2004: I/217-218). Penc Haslet-i Makbûle, Cafer Mum tarafından yayına hazırlanmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. “Edîb, Halepli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/edib-halepli