Mustafa Reşit’in eğlence hayatından uzakta, kendini ilme adamış bir gencin iki kadının sevgisi arasında kalışını ve ideal olana yönelişini ele aldığı roman türündeki eseri. Beyoğlu, Göksu ve İstanbul çevresinde gelişen olay örgüsünde kişilerin bir kısmı Türk, bir kısmı ise Fransız’dır. Romanda ilim, kadın, aşk ve eğlence hayatı hem karakterler hem de olay örgüsü vasıtasıyla çeşitli cephelerden kıyaslanır. İdeal kadın tipi Seher ile temsil edilirken Yegâne Hanım terbiye cihetinden eksik, Klaret ise hafif meşrep bir kadın olarak yansıtılır. Eğlence aleminin zararları, kendini ilme vakfeden Server Bey’in zamanla kitaplarından kopuşu, müzik, alkol, tiyatro ve kadın düşkünlüğü ile vurgulanır.

Cemal ve Server, Bahriye’den birbirini tanıyan iki dosttur. Server Bey riyaziye ilmine meraklı, çevresi tarafından “Newton” olarak anılan, eğlencenin her türlüsüne yabancı bir mektep hocasıdır. Kadınlara ve süse önem vermez. Cemal Bey ise Server’in aksine eğlenceye, mesire yerlerine düşkündür. Server Bey’in arkadaşı ile Göksu gezintisine çıkması, karakteri ve yaşam biçiminin değişimine neden olur. Cemal Bey’i görebilmek için Göksu’ya gelen Yegâne Hanım’ın yanındaki pembe feraceli genç kız, Server Bey’in dikkatini çeker. Kır gezintisinde daha yakından görme imkânını bulduğu Seher’e âşık olur. Boğaziçi’nde yaşayan Seher, Server Bey’den farklı zevklere sahiptir; keman çalar, roman okur, resim yapar, tabiat ilminden bahseden kitaplar okumak yerine tabiatı bizzat yaşamayı sever.

Server Bey, Seher'e âşık olduktan sonra sevmediği her şeye meyleder. Anlatıcı, Server Bey’deki tüm değişikliğin Seher’e âşık olmasından kaynaklandığını bildirir. Hayatında hiç tiyatroya gitmediği halde Cemal Bey ile birlikte Beyoğlu’nda tiyatroya gitmek ister. İki arkadaş Beyoğlu’nda akşam yemeği için girdikleri bir otelde Madam (M....) ve kızları, Matmazel Klaret, Mari ve Jan ile tanışırlar. Fransız tiyatrosunda rol alan Klaret ile Server Bey arasında hem içkinin hem de Klaret’in güzelliğinin meydana getirdiği yakınlık,  genç adamın birtakım tereddütler yaşamasına neden olur. Faust Operası’nda “Margrit” rolünü oynayan mavi elbiseler içindeki Klaret ile Göksu'daki pembe feraceli Seher’i mukayese eder. Bu kıyasta Seher üstün gelse de Klaret’in çay davetini reddetmez. Seher ile mutluluğun meşru bir ilişkiye bağlı olduğunu Klaret ile mutlu olmak için ise meşru bir bağa ihtiyaç olmadığını düşünür. Her iki kadından da vazgeçemeyen Server Bey hem Seher ile görüşmeye devam eder hem de Klaret ile birlikte yaşamaya başlar. Zamanla kitap okumayı, murakabeye dalmayı bırakıp sevmediği her şeyi kendine zevk edinir. İç muhasebeleri ve vicdan azaplarıyla kendini sorguladığı bir süreçte Klaret’in kendisine ihanet ettiğini öğrenerek hem eğlence hayatından hem de Klaret’ten ayrılıp Seher’e yönelir.

Altmış üç sayfa, on dört bölümden oluşan eser, 1310 (1892)  yılında Enver Efendi Matbaası’nda basılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Mustafa Reşit". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-resit