II. (Kök)türk Kağanlığı dönemine ait bir yazıt.

II. (Kök)türk Kağanlığı Dönemi’nde dikilmiş olması kuvvetle muhtemel Ongi Yazıtı, Övörhangaí il sınırları içinde, Uyanga ilçesinin 17 km, Ongi Irmağı’nın 18 km güneybatısındaki Mantiín Bürd Bölgesi’nde (48 283185E 5135779N) inşa olunmuş anıt mezar alanından alınarak Övörhangaí ilinin merkezi Arvaíheer’deki müzeye (48 328909 5125730) konulmuştur (Alyılmaz, 2003: 350).

1891 yılında N.M. Yadrintsev'in bulduğu yazıt, ilk olarak 1895 yılında Radloff tarafından yayımlanmıştır. Yazıt metni, yukarıdan aşağıya doğru; satırlar da Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarında olduğu gibi sağdan başlayıp sola doğru yazılmıştır. Yazıtın Radloff Atlası’ndaki kopyasına göre batı yüzünde sekiz, güney yüzünde dört adet dikey; güney yüzün üst kısmında da 7 adet yatay satır vardır (Clauson, 2011: 27). Yazıtta, Bilge  Işbara Tamgan Tarkan'ın babası El Etmiş Yabgu'nun hayatı, Işbara Tamgan Tarkan'ın yaşam öyküsü ve Işbara Tamgan Tarkan'ın oğlu tarafından babasının vefatı ve yazıtın dikiliş öyküsü anlatılır. Bugün 40X40 m’lik çit ile çevrili Ongi mezar alanında, yazıtın tepelik kısmı, yazıta ait dört küçük parça, dört insan ve 2 koç heykeli, sunak masasına ait işlemeli taşlar ve bir de Asya Kaplanı başı bulunmaktadır. Doğu ve batı yüzlerinde damgalar, kuzey ve güney yüzlerinde yazı bulunan bu tepelik, koç heykellerinden birinin altına konulması nedeniyle iki parçaya ayrılmış ve aşırı derecede yıpranmıştır. Mezar alanında bazılarının üzerinde kağanlık ve Türk boylarına ait damgaların da yer aldığı taşlardan oluşan bir de balbal sırası bulunmaktadır (Alyılmaz, 2003: 351).

Ongi Yazıtı, aradan geçen bin yılı aşkın süre içinde parçalanmış ve aşırı derecede tahrip olmuştur. Bugün Arvaíheer Müzesinde Ongi Yazıtı’na ait 80X22 cm, 30X17 cm ve 17X16 cm ölçülerinde üç parça bulunmaktadır. Bu parçaların her üçü üzerinde de (Kök)türk harfli Türkçe yazılar vardır. Yazıta ait metnin esas kısmını üzerinde barındıran büyük parça, (Kök)türk harflerini bilmeyen biri tarafından “güzel görüntü almak” amacıyla beyaz bir boya ile boyanmış ve bunun sonucunda da taş üzerindeki çatlaklar da harf zannedilerek işaretlenmiştir (Alyılmaz, 2003: 351).

Ongi Anıt Mezar Kompleksi’ndeki Türk kültür ve medeniyet eserleri, kompleksi korumak amacıyla yapılan çit alanı ve ahşap örtü sayesinde bugün, diğer mezar alanlarına oranla daha iyi durumdadır. Ancak mezar kompleksindeki eserler çit alanı içine yerleştirilirken, koç heykellerinden birinin altına kaide olarak Ongi Yazıtı’nın tepelik kısmı konulmuştur. Doğu ve batı yüzlerinde damgalar, kuzey ve güney yüzlerinde yazılar bulunan bu tepelik, koç (heykelinin ağırlığını çekemediğinden) iki parçaya ayrılmış ve aşırı derecede tahrip olmuştur. Tepeliğin doğu ve batı yüzlerindeki “dağ keçisi damgaları”ndan batı yüzünde olanında tahribat daha fazladır (Alyılmaz, 2003: 351-352).