Muallim Nâci’nin İran edebiyatından seçtiği parçaları bir araya getirdiği ve açıkladığı eseri. Kapağında “Mekteb-i Edeb’de tedris olunan mensur, manzum âsâr-ı müntehabe-i Farsiye ile bunların şerh ve tercümelerini hâvidir” ifadesi yer alır. Eser, Senaî’nin Hadîkatu’l-Hakîka, Emir Hüseynî’nin Gencnâme-i İlâhi, Sâdi’nin Divan, Câmi’nin Kasîde-i Bür’e Tercümesi adlı eserlerinden ve Abdullah Ensarî’nin fıkra/rubailerinden seçilmiş parçaları ihtiva eder. Eserde öncelikle seçilen Farsça metinlerin aslı verilir, ardından metinde geçen kelimeler etraflıca açıklanarak metnin tercümesi yapılır. Kelime ve ifadelerin kullanımlarının açıklanması sırasında Türk ve İran edebiyatından çeşitli örneklere yer verilerek eserler arasındaki benzer kullanım ve fikirlere işaret edilir..

Muallim Nâci, eserin önsözünde Mekteb-i Edeb'de verdiği Farsça dersleri sırasında bir eseri başından sonuna dek okumak yerine çeşitli eserlerden seçilerek yapılacak okuma ve şerhlerin görülen eser sayısını arttırmakla birlikte usandırıcı da olmayacağını ifade ettiğini ve bu fikrin kabul görmesi üzerine derslerini bu usulde yapmaya başladığını belirtir. Ders için seçtiği söz konusu parçaları kendi yazılarıyla birlikte neşretmeyi düşündüğünü söyler; bu düşünceyi açtığı dostlarının diğer mekteplerdeki Farsça muallimleri için de bir kaynak olur düşüncesiyle destek verdiklerini ifade eder.

Fevziye Abdullah Tansel, eserin künyesini “I. ve II. cüz” olarak verirse de çeşitli kütüphanelerde yalnızca 56 sahife olan birinci cüz yer alır; Tansel’de ve eserden bahseden diğer çalışmalarda da söz konusu birinci cüzden yararlanılır. Eser, Mehmet Atalay ve Mehmet Yavuz tarafından Muallim Nâci’nin Hurde-Furuş, Saib’de Söz, Sanihatü’l-Acem, Hikemü’r-Rifât, Mütercem ve Ubeydiyye adlı eserleriyle birlikte Tercüme Eserler üst başlığıyla -sadeleştirilerek- yeni harflere aktarılmış, bu çalışmada da söz konusu birinci cüz kullanılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Muallim Nâci”. Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci