NİHÂYETÜ’L-İKTİDÂR Lİ’L-EVLİYÂİ’L-KİBÂR (FEVZÎ)
kerameti inkar edenlere cevaplar
Fevzî, Mehmed (d. 1242/1826 - ö. 1318/1900)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Edirne Müftülüğü de yapmış Fevzî Mehmed'in, velilerin kerametlerini ispat ve bu kerametlerin çeşitlerini, derecelerini tavsif amacıyla kaleme aldığı Türkçe mensur eser. Ana metni 8 sayfadan ibaret olan eserin hemen başında müellif, eseri kaleme alış sebebini açıklamış; dostlarıyla sohbet ederken evliyanın velayet ve kerametlerinden söz açıldığını, dostlarından birinin bu kerametlerin neler olduğuna ve hangi dereceye çıkabileceğine dair Türkçe bir risale kaleme almasını rica ettiğini yazmıştır. Müellif risaleyi kaleme alırken kelam eserlerine, Molla Abdurrahman Câmî’ye (ö. 898/1492) (eser adı zikredilmemiştir) ve Fahreddin Razi (ö. 606/1210) tefsirine başvurduğunu belirtmiştir (Fevzî t.y., 3). 

Eserin mukaddimesinde müellif mucize, keramet ve sihir kavramlarını ele alarak bilhassa sihir ve keramet arasındaki fark üzerinde durmuştur. Bu mukaddimeyi 5 beyitlik bir münacât takip etmektedir. Ardından “eş-Şurû‘ fi’l-maksûd” başlığı altında eserin asıl meselesi; yani kerametlerin çeşit ve dereceleri ele alınır. Burada müellif, kerametlerin sahibi ve yaratıcısının Allah olduğunu ve bunları velilerin elinde yarattığını vurgulamaktadır. Bu bahiste velilerin gösterdiği kerametleri 19’a ayırarak tek tek zikreden müellif bunları şöyle sıralar: Zahirde olmayan bir şeyi var etmek, zahirde var olan bir şeyi yok etmek, gizli bir şeyi açığa çıkarmak, açık bir şeyi gizlemek, hakkında dua edilen şeyin gerçekleşmesi, aynı anda birden fazla yerde bulunmak, ölüyü diriltmek, diriyi öldürmek, kısa zamanda uzun mesafeleri kat etmek, bilinmeyen bir işe ve habere muttali olmak, hayvanları duymak ve anlamak, bitkilerin tesbihatını dinlemek, hazırlık olmaksızın yiyecek ve içecek husule getirmek, su üzerinde yürümek, havada uçmak, hayvanları ehlileştirmek, insanüstü bir kuvvete sahip olmak, birine yere düşmesini dileyerek eliyle işaret edince o kimsenin yere düşmesi, birine başının vücudundan ayrılmasını dileyerek işaret ederse o kimsenin başının vücudundan ayrılarak havada uçması. Bunları sıraladıktan sonra müellif, bu türden bir durumun gerçek bir keramet veya bir sihir olduğunun nasıl anlaşılacağını izah eder (Fevzî t.y.: 5-8).   Matbu halde bulunan eserde baskı yeri ve yılıyla ilgili bilgiler bulunmamakta olup eserin nüshaları kütüphanelerde yer almaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. "Fevzî, Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir

Eserden Örnekler


Şimdî evvelâ ma‘lûm ola ki, bu mebhaste haylî bahisler ve âti’z-zikr üç şeye müte‘allik ve muvâfık veyâhud zıd ve mu‘ârız ba‘zı şu‘beler ve arasında “innemâ yahdusu fi’l-kalbi bi’l-icmâli istikrârun” diyerek revman li’l-ihtisâr onları mutavvilâta havâle eyleyüb hemân ancak asıl üç şeyi esâs-ı kelâm ve medâr-ı merâm ittihâz eyledim. Ve ol üç seyin birisi mu‘cize ve birisi kerâmet ve birisi sihirdir. İmdi cümle ehl-i İslâm’ın i‘tikadlarınca nefsü’l-emrde mu‘cize üç yüz on üç zevât-ı âlîşândan ibâret bulunan mürselîn-i izâm aleyhissalâtu vesselâm efendilerimiz hazretlerine ve kerâmet a‘dad ve hesâbâtlarını Allah’tan başka hiçbir kimsenin bilmediği evliyâ-i kirâm kaddesallahü teâlâ esrârahum efendilerimiz hazerâtına ve sihir dahî cadılara yani sihirbazlara yani onunla bi’l-iştigâl mürtekib-i harâm olan tâife-yi habîseye mahsûsdur (Fevzî t.y.:3).

Kaynakça


Fevzî, Mehmed (t.y.). Nihâyetü’l-iktidâr li’l-evliyâi’l-kibâr, y.y.

Karataş, Akif (2019). Mehmed Fevzî Efendi’nin Bülbülistan İsimli Eseri (İnceleme-Tercüme). Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.

Uzun, Mustafa İsmet (1995). “Fevzi Efendi, Edirne Müftüsü”. İslam Ansiklopedisi. C. 12. İstanbul: TDV Yay. 

Atıf Bilgileri


Livaoğlu Mengüç, Hilal. "NİHÂYETÜ’L-İKTİDÂR Lİ’L-EVLİYÂİ’L-KİBÂR (FEVZÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nihayetu-l-iktidar-li-l-evliyai-l-kibar-fevzi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
2 MÜNTEHABÂT-I DÎVÂN-I FEVZÎ (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
3 TEVESSÜLÂTÜ’L-FEVZİYYE Fİ’N-NU’ÛTİ’N-NEBEVİYYE (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
4 NHASÎDETÜ’N-NEBEVİYYE FÎ ŞERHİ’L-KASÎDETİ’L-MEDENİYYE (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
5 HEDİYYE-İ FEVZÎ (FEVZÎ, MEHMED) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
6 MECMÛATÜ’T-TERCÎÂT (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
7 TERCÎ-İ BEND (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
8 KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİD-İ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
9 İCMÂLÜ’L-KELÂM FÎ MEVLİDİ’N-NEBİYYİ ALEYHİ’S-SELÂM (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
10 UDSİYYU’S-SİRÂC FÎ NAZMİ’L- MİʻRÂC (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11 ENVERÜ’L-KEVÂKİB FÎ LEYLETİ’R-REGÂİB (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
12 KEVÂ’İB-İ Şİ‘R Ü İNŞÂ (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
13 KUDSİYYETÜ’L-AHBÂR FÎ MEVLİDİ AHMEDİ’L-MUHTÂR (FEVZÎ) Fevzî, Mehmed Dr. Hilal Livaoğlu Mengüç
Görüntüle
14 TUHFE-İ FEVZÎ (FEVZÎ) Muhammed Fevzî b. Ahmed et-Tavasî Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı
Görüntüle
15 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
16 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
17 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
18 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
19 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
20 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
21 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
22 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
23 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
24 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle