Hüseyin Dâniş’in 1315/1899 yılında yayımlanan, ilim ve edebiyat makalelerini topladığı eseri. 176 sayfadan oluşan eserin başında Hüseyin Dâniş’in “Edîb-i muazzez Tevfik Fikret Beyefendiye” başlığıyla eserin Fikret’e ithaf edildiğine dair bir yazı ve ardından Fikret’in takdimi yer alır.

Şark ve Garp edebiyatının ele alındığı, İran şairleri ile Fransız sanatçıların edebî akımlar çerçevesinde incelemelerinin yapıldığı Nevâ-yı Sarîr’de, tarih ve müverrih ile ilgili makalelerin yanı sıra bazı tercümeler de mevcuttur. Şark edebiyatı bahsinde ilmin aydınlığının ilk olarak şarkı aydınlattığını öne süren Hüseyin Dâniş, İran ve Arap edebiyatıyla birlikte Türk edebiyatını da bu kategori içerisinde sayar. Fakat şark edebiyatının görkemli eserlerinin geçmişte kaldığını ve artık durgunluk evresinde olduğunu belirtir. İranlı bir aileden gelmesi sebebiyle yakından tanıdığı İran edebiyatını İslâmiyet öncesi ve sonrası şeklinde tasnif ederek İslâmiyet öncesindeki İran edebiyatını sönük bulur.

Kâ’ânî, Firdevsî, Enverî ve Sa’dî gibi şairleri tanıtarak bunları ve sanatlarını karşılaştırmalı olarak inceler. Garp edebiyatıyla ilgili incelemelerinde ise Servet-i Fünûn sanatçılarından biri olarak Hüseyin Dâniş, çoğunlukla Fransız edebiyatı ve sanatçıları üzerinde durur. İlk olarak 18. asrın öne çıkan isimleri olarak Jean Jacques Rousseau, Diderot ve Andre Chanier çerçevesinde Fransız edebiyatını değerlendirerek bu gibi isimleri o asrın yüce inşacıları sayar. Dönemin sanat okulları sayılan edebiyat akımlarına da değinen Dâniş, akım ile ilgili bilgiler vermek yerine bunları sanatçılar üzerinden açıklar. Klâsik ve klasisizm izahının ardından romantizme ve bu akımın temsilcilerine gelir. Asırlar boyu Fransız edebiyatını yöneteceğine inandığı Victor Hugo ile birlikte Alfred de Musset, Lamartine, Alfred de Vigny Berange gibi isimlerin sanatlarını hem Fransız edebiyatına hem de Türk edebiyatına yansımalarıyla irdeler. Servet-i Fünûn sanatçılarını etkisi altına alan akımlardan biri olarak parnasizm üzerinde duran Hüseyin Dâniş, şiirde şekle önem veren Mendes’ten sonra Dierx, Anatole France, Verlaine, Mallarme, De Heredia, Armand Silvestre gibi isimlerle ilgili kısa bilgiler verir. Natüralizm akımını François Coppe ve Jean Richeping üzerinden değerlendirirken sanatın tabiî olması gerektiği görüşüne katılmakla birlikte en aşağı insanları yazarken çizginin korunması lüzumunu vurgular.

Akımlar haricinde müstakil kalmış sanatçıları da ele alan Hüseyin Dâniş, Alphonse Daudet, Sully Prudhamme gibi birkaç ismin sanatlarını inceleyerek şairliğini yetersiz bulduğu Theophile Gautier’in tenkitçiliğini övgüyle değerlendirir. Nevâ-yı Sarîr’de ayrıca George Sand ve Verner’den “mütercem parçalar”ın yanı sıra Dâniş’in tarih ve müverrihler ile ilgili incelemeleri de bulunmaktadır. Yazara göre modern tarih 1820 yılından sonra başlamış, öncesi eski tarih olarak adlandırılmıştır. Müverrihler ise üslupları, delil yetersizlikleri, kararsız ve sübjektif olmaları, olayları kendi isteklerine göre nakletmeleri konusunda tenkit edilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. "Hüseyin Daniş". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huseyin-danis