NAZÎRE MECMÛ'ASI (MEDHÎ ?) (Yasin Beydoğan Şahsi Kütüphanesi)
nazire mecmuası
Medhî ? (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyılda Medhî tarafından derlendiği düşünülen nazire mecmuası. Klasik divan tertibinde göre hazırlanmış bir nazire mecmuası olan eser, cönk biçiminde uzunlamasına ciltlenmiştir. 125 yapraktan oluşan yazmanın bazı sayfaları boş bırakılmıştır. Derlenme tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, içerisinde Şeyh Gâlib (ö.1799)'in şiirlerinin bulunmasından yola çıkarak eserin 18. yüzyılda meydana getirildiği söylenebilir. Yine derleyicisinin kimliği de kesin olarak bilinmese de eserde 67’si nazire olmak üzere toplam 68 şiirinin bulunması ve bir şiiri de tamamen kırmızı mürekkeple yazılmış olması sebebiyle mecmuanın Medhî mahlaslı bir şair tarafından derlendiği düşünülmektedir.

Mecmuada toplam 950 şiir yer almaktadır. Söz konusu şiirler; 728 gazel, 169 müfred, 16 kıt'a, 16 rubai, 9 müstezad, 4 kaside, 4 murabba ile 2 tane daire biçiminde geometrik şekilli ve 2 adet de ebced hesabıyla yazılmış gazelden oluşmaktadır. Eserde en çok zemin şiirin Beliğ’e (72 şiir) ait olduğu görülmektedir. Mecmuada 177 farklı şairin şiiri bulunmaktadır. Alfabetik sıraya göre bazı şairler; Âgâh (13), Aklî (10), Ârif (8), Atâyî (4), Âzmî (3), Bâkî (20), Belîğ (72), Bülbül, Cem (3), Cevrî (6), Cûdi (4), Dürrî (2), Emrî (7), Enverî (3), Es'ad (2),Fâik (2), Fasîh (3), Fehîm (5), Fevrî (5), Feyzî (4), Figânî (4), Fıtnat (9), Fuzûlî (7), Gâlib (5), Hafız (2), Hâletî (8), Haşmet (15), Hayâlî (2), Hevâyî (4), Hüdâyî (3), İffet, İkbâl, İzzetî (3), Kabûlî (13), Kelîm (4), Kâmî (6), Kânî (6), Lem'î, Mâhî (2), Medhî (68), Mesîhî (2), Mezâkî (14), Mihrî, Nâbî (43), Nâ'ib (4), Nazîm (6), Necâtî (8), Nedîm (24), Nef'î (4), Nesîmî (4), Neş’et (12), Nevres (18), Peykerî , Râgıb (42), Rahmî (3), Râşid (5), Rıf’at (7), Rüşdî (4), Sâbit (27), Sabrî (3), Sa’dî (28), Sezâyî (6), Şâhin Girây, Şemsî (4), Şinâsî (3), Tâlib (3), Tahûr, Tîgî, Ubeydî, Ulvî (10), Ümîdî, Vecdî (2), Vehbî (9), Vesîm, Yahyâ (4), Yetîmî,  Zâtî (3), Zuhûrî vb. şekilde sıralanmaktadır.

Şiirler büyük oranda klasik divan tertibine uygun olarak kaside (1a-2a), gazel (2a-113a), murabba, rubai, kıt’a ve müfred (113a-118a) şeklinde sıralanmıştır. Her nazım şeklindeki şiirler kendi içerisinde kafiye harflerine göre elifba sırasına göre dizilmiştir. Gazeller yine divan tertibindeki yönteme uygun olarak kafiye harflerine göre bölümlere ayrılmış ve her bölümün başına “Hurûfü’l-Elif, Hurûfü’l-Cim...” şeklinde başlıklar konulmuştur. Yazmanın baş kısmındaki yaprak eksiklikleri sebebiyle "be" ve "te" harflerine ait şiirler bulunmamaktadır. Müfredlerden sonra 118a’da Râgıb’ın zemin şiiri ile Rıf’at’ın ona naziresi, tablo şeklinde düzenlenmiştir.

Bir nazire mecmuası olan eserde -diğer nazire mecmualarından farklı olarak- her bir zemin şiir için sadece bir nazire şiir kaydedilmiştir. Derleyici, bu sistematik düzeni sayfa tasarımında da sürdürerek sayfaların sağ taraflarına zemin şiirleri, sol taraflarına da nazire şiirleri yazmıştır. Bazen zemin şiirler yazıldığı hâlde nazireler yazılmamış ve yerleri boş bırakılmıştır.

Mecmuanın nazire mecmuası olmasına karşın diğer nazire mecmualarından farklı olarak içerisindeki şiirlerin klasik divan tertibine uygun olarak sınıflandırılıp sıralanmış olması, cönk şeklinde ciltlenmiş olması ve her bir zemin şiir için sadece bir nazirenin kaydedilmiş olması, nadir görülen şiir türlerinden musanna gazeller, geometrik şekiller ve tablolar içine yerleştirilmiş gazeller, sayıları az da olsa Arapça, Farsça, Türkçe karışık dille yazılmış şiir örneklerinin görülmesi eserin kayda değer özellikleri arasındadır.

Eser üzerine Nebi Coşkun tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (2019).

Kaynakça


Coşkun, Nebi (2019). 18. Yüzyıla Ait Divan Tertibinde Bir Nazire Mecmuası (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Coşkun, Nebi. "NAZÎRE MECMÛ'ASI (MEDHÎ ?) (Yasin Beydoğan Şahsi Kütüphanesi)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazire-mecmu-asi-medhi-yasin-beydogan-sahsi-kutuphanesi. [Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle