NAKD-I NÂKID (NÂKID)
gramer kitabı
Nâkıd, İbrâhîm Efendi (d. ?/? - ö. 1127/1715)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nâkıd İbrahim Efendi'nin Farsça gramer kurallarını anlattığı Türkçe eseridir. Nakd-ı Nâkıd , 1127/1715 tarihinde te'lif edilmiş olup üç bâb ve bir hâtimeden oluşur (Saraç 2016: 876). Müellif,  sebeb-i te'lif bölümünde Lugat-ı Deşîşe, Lugat-ı Ni'metullâh, Lugat-ı Halîmî, Kavâ'id-i Fürs ve Sûdî-i Bosnevî'nin (ö. 1007/1599) bazı te'lifâtını okuduktan  sonra bu eseri yazmaya karar verdiğini ve Nakd-ı Nâkıd'ın  Fars dilinin kaidelerini ihtisar ettiğini belirtir. Eserin bölümleri, "Bâb-ı evvel sîga-yı Fârisiyye beyânındadur.", "Bâb-ı sânî masdar ve ef'âl ve esmâ' beyânındadur.", "Bâb-ı sâlis ma'nâ-yı hurûf-ı teheccî beyanındadur." şeklinde başlıklandırılmıştır. Her bölümde yapılan açıklamalardan sonra konu ile ilgili kelime, mısra ya da beyit örnekleri yer almaktadır. Eserde sade bir Türkçe ile oluşturulan izahlarla beraber yer yer Arapça ifadeler ve ayet iktibaslarına da yer verilmektedir. Fars dilinin kurallarını ihtiva eden Nakd-ı Nâkıd, müellifin Farsçaya hâkimiyetini göstermesi bakımından da önemlidir (Köksoy 2016: 318).

Eserin bilinen tek nüshası Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi'nde 1886/1 numarada kayıtlıdır. Nesih hattıyla yazılmış olan bu nüsha 29 varaktan oluşmaktadır (Köksoy 2008: 7).

Müellifin biyografisi için bk. "Nâkıd, İbrahim Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nakid-ibrahim-efendi

Eserden Örnekler


Vaktâ ki esnâ-yı mütâla’ada mahfûz olan kavâʽidi bu risâlede idrâc idüp fevâ’id-i zevâ’id gayr-ı müstahzaraya tevcîh-i zihn olunmadugıçün Nakd-ı Nâkıd ismiyile tesmiyye olundı. … Bâb-ı evvel sîga-yı Fârisiyye beyânındadur. İlâ meseletü’l-muhtelife. Kerd, fiʽl-i mâzî binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eyledi, bir kimse geçmiş zamanda. Künd, fiʽl-i muzâriʽ binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eyler, bir kimse şimdi, yeni hâlde, yenicek zamânda. Kerden, masdar müfred maʽnâsı, eylemek, Künende, ism-i fâʽil müfred maʽnâsı, eyleyici bir kimse. Kerde, ism-i mefʽûl müfred maʽnâsı, eylenmiş bir kimse. Nekerd, cehd-i mutlak binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eylemedi, bir kimse geçmiş zamânda (Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 1886/1, yk. 3a).

Kaynakça


Köksoy, Mesut (2008). Nâkıd İbrahîm Efendi (ö. 1717) ve Eş-Şerhü's-Sedîd Li'l-'Avâmili'l-Cedîd Adlı Eseri (İnceleme ve Tahkik). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Köksoy, Mesut (2016). "Nâkıd İbrahîm Efendi (ö. 1717) ve Eş-Şerhü's-Sedîd Li'l-'Avâmili'l-Cedîd Adlı Eseri". Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (36): 315-338.

Saraç, Yekta (2016).  Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: TÜBA Yay.

Atıf Bilgileri


Polat Aktaş, Neslihan. "NAKD-I NÂKID (NÂKID)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nakd-i-nakid-nakid. [Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞERH-İ SEDÎD/EŞ-ŞERHU'S-SEDÎD li'l-AVÂMİLİ'L-CEDÎD (NÂKID) Nâkıd, İbrâhîm Efendi Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş
Görüntüle
2 HÂŞİYE ALÂ HÂŞİYETİ'L-FETHİYE ALÂ ŞERH ÂDÂBİ'L-ADÛDİYYE (NÂKID) Nâkıd, İbrâhîm Efendi Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş
Görüntüle
3 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
4 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
5 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
6 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
7 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
8 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle