- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nâkıd, İbrâhîm Efendi - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş
- Eser Yazılış Tarihi:1127/1715
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:06/07/2022
NAKD-I NÂKID (NÂKID)
gramer kitabıNâkıd, İbrâhîm Efendi (d. ?/? - ö. 1127/1715)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nâkıd İbrahim Efendi'nin Farsça gramer kurallarını anlattığı Türkçe eseridir. Nakd-ı Nâkıd , 1127/1715 tarihinde te'lif edilmiş olup üç bâb ve bir hâtimeden oluşur (Saraç 2016: 876). Müellif, sebeb-i te'lif bölümünde Lugat-ı Deşîşe, Lugat-ı Ni'metullâh, Lugat-ı Halîmî, Kavâ'id-i Fürs ve Sûdî-i Bosnevî'nin (ö. 1007/1599) bazı te'lifâtını okuduktan sonra bu eseri yazmaya karar verdiğini ve Nakd-ı Nâkıd'ın Fars dilinin kaidelerini ihtisar ettiğini belirtir. Eserin bölümleri, "Bâb-ı evvel sîga-yı Fârisiyye beyânındadur.", "Bâb-ı sânî masdar ve ef'âl ve esmâ' beyânındadur.", "Bâb-ı sâlis ma'nâ-yı hurûf-ı teheccî beyanındadur." şeklinde başlıklandırılmıştır. Her bölümde yapılan açıklamalardan sonra konu ile ilgili kelime, mısra ya da beyit örnekleri yer almaktadır. Eserde sade bir Türkçe ile oluşturulan izahlarla beraber yer yer Arapça ifadeler ve ayet iktibaslarına da yer verilmektedir. Fars dilinin kurallarını ihtiva eden Nakd-ı Nâkıd, müellifin Farsçaya hâkimiyetini göstermesi bakımından da önemlidir (Köksoy 2016: 318).
Eserin bilinen tek nüshası Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi'nde 1886/1 numarada kayıtlıdır. Nesih hattıyla yazılmış olan bu nüsha 29 varaktan oluşmaktadır (Köksoy 2008: 7).
Müellifin biyografisi için bk. "Nâkıd, İbrahim Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nakid-ibrahim-efendi
Eserden Örnekler
Vaktâ ki esnâ-yı mütâla’ada mahfûz olan kavâʽidi bu risâlede idrâc idüp fevâ’id-i zevâ’id gayr-ı müstahzaraya tevcîh-i zihn olunmadugıçün Nakd-ı Nâkıd ismiyile tesmiyye olundı. … Bâb-ı evvel sîga-yı Fârisiyye beyânındadur. İlâ meseletü’l-muhtelife. Kerd, fiʽl-i mâzî binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eyledi, bir kimse geçmiş zamanda. Künd, fiʽl-i muzâriʽ binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eyler, bir kimse şimdi, yeni hâlde, yenicek zamânda. Kerden, masdar müfred maʽnâsı, eylemek, Künende, ism-i fâʽil müfred maʽnâsı, eyleyici bir kimse. Kerde, ism-i mefʽûl müfred maʽnâsı, eylenmiş bir kimse. Nekerd, cehd-i mutlak binâ-yı maʽlûm müfred gâyib maʽnâsı, eylemedi, bir kimse geçmiş zamânda (Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 1886/1, yk. 3a).
Kaynakça
Köksoy, Mesut (2008). Nâkıd İbrahîm Efendi (ö. 1717) ve Eş-Şerhü's-Sedîd Li'l-'Avâmili'l-Cedîd Adlı Eseri (İnceleme ve Tahkik). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Köksoy, Mesut (2016). "Nâkıd İbrahîm Efendi (ö. 1717) ve Eş-Şerhü's-Sedîd Li'l-'Avâmili'l-Cedîd Adlı Eseri". Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (36): 315-338.
Saraç, Yekta (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: TÜBA Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞERH-İ SEDÎD/EŞ-ŞERHU'S-SEDÎD li'l-AVÂMİLİ'L-CEDÎD (NÂKID) | Nâkıd, İbrâhîm Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş |
Görüntüle | ||
2 | HÂŞİYE ALÂ HÂŞİYETİ'L-FETHİYE ALÂ ŞERH ÂDÂBİ'L-ADÛDİYYE (NÂKID) | Nâkıd, İbrâhîm Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş |
Görüntüle | ||
3 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
4 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
5 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
6 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
7 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |