MUSÎBET-İ HAZRET-İ ZEHRÂ (ZEVKÎ)
Kerbela hakkında yazılmış şiirlerin toplandığı eser
Zevkî (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Musîbet-i Hazret-i Zehrâ, 17. yüzyıl Azerbaycan sahası şairlerinden Zevkî'nin Dîvân'dan sonra bilinen tek eseridir. Eser, 254 sayfadır ve her sayfada 13 satır mevcuttur. Elimizdeki görüntülerden anlaşıldığı kadarıyla eserin sayfaları hem karışık hem de eksiktir. Eserin ilk sayfasında el yazısı ile 1342 tarihi göze çarpmaktadır. Genel olarak Kerbela olayının anlatıldığı Musîbet-i Hazret-i Zehrâ, muhteva olarak maktel türünde yazılmış eserlere benzemekle birlikte, şeklen bir divan hüviyeti de göstermektedir. Dolayısıyla bu eser için "mersiyeler divanı" terimini kullanmak yanlış olmayacaktır.

Mersiye türünde manzumeler ihtiva eden eserde, başta gazel, mesnevi ve kaside olmak üzere farklı nazım şekilleri kullanılmıştır. Musîbet-i Hazret-i Zehrâ, Hz. Peygamber’in vefatı ile başlayan ve Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi ile son bulan zaman dilimini ve Kerbela vakasından etkilenen kahramanları anlatmaktadır. Eserde, Azerbaycan mersiye edebiyatında sıkça kullanılan “nevha” ve "zincir/zincir-zenî" adı verilen manzumelerin varlığı dikkat çekmektedir. Bu manzumeler eserde, genellikle Ehl-i Beyt'e mensup kişilerin ağzından söylenmiştir. Yine  eserde geçen manzumelerde, Ehl-i Beyt'e mensup kişilerin ahvali, özellikle Fâtımatü'z-Zehrâ'nın ahvali, ağıt hüviyetinde acıklı bir şekilde terennüm edilmiştir. Güney Azerbaycan sahası dil özelliklerini yansıtan Musîbet-i Hazret-i Zehrâ'da, Farsça kaleme alınmış manzumelerin bulunduğunu da belirtmek gerekmektedir. 

Eserin bilinen tek nüshası taş baskı olup İran Cumhuriyeti Kütüphanesi’nde 2622339 numarada kayıtlıdır.

Şairin biyografisi için bk. “Zevkî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zevki-mdbir


Eserden Örnekler


Velehu eyzan

Ey rûz-gâr itdün aceb hâr Zeyneb’i

Bî-mûnis ü garîb ü dil-efgâr Zeyneb’i


Gelmişdi Kerbelâ’ya gelende celâlilen

Pozdun esâs ü revnak-ı pergâr Zeyneb’i


Fasl-ı bahârını eyledün zulmilen hazân

Pâ-mâl eyledün gül ü gül-zâr Zeyneb’i


Aldun elinden Ekber ü Abbâs ü Kâsım’ı

İtdün belâ vü derde giriftâr Zeyneb’i


Kardaş gamında kâmetini eyledün kemân

Saldun ölünce mihnete nâ-çâr Zeyneb’i   


Zulmünden el götürmedün âhir neden felek

İtdün esîr-i fırka-yı eşrâr Zeyneb’i


Bezm-i adûda cevr ü cefâ ile eyledin

Âmâc-ı tîr eylese agyâr Zeyneb’i


Çoh virme tûl-ı mihnete kıl Zevkiyâ tamâm

Saldı belâya çerh-i sitem-kâr Zeyneb’i    (İran Cumhuriyeti Kütüphanesi 2622339)

Kaynakça


Nalbat, Muhammet (2016). Zevkî Divanı: İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım. Doktora Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.

Nalbat, Muhammet (2017). “Azerbaycan Sahası Şairlerinden Zevkî ve Divanı”. Turkish Studies 12 (15): 431-460. 

Atıf Bilgileri


Nalbat, Muhammet. "MUSÎBET-İ HAZRET-İ ZEHRÂ (ZEVKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/musibet-i-hazret-i-zehra-zevki. [Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ZEVKÎ ) Zevkî Dr. Muhammet Nalbat
Görüntüle
2 DÎVÂN (KAVSÎ-İ TEBRÎZÎ) Kavsî-i Tebrîzî, Alicân Dr. Öğr. Üyesi Mumine ÇAKIR
Görüntüle