Mostarlı Dervîş Paşa (967/1560-1012/1603)’nın Binâyî’nin Farsça Sehâ-nâme adlı eserinin mesnevi şeklinde manzum çevirisi. Dervîş Paşa, eserinin adını biri “sebeb-i nazm”da, diğeri “hâtime” bölümünde olmak üzere iki yerde Murâd-nâme olarak anar.  Aruzun fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün kalıbıyla kaleme alınan eser, 1421 beyitten oluşmaktadır. Eserde hikâyeler arasında 5 gazele yer verilmiştir.  Dervîş Paşa, eserine “bâb-ı nazm” terkibinin ebcede göre sayı değeri olan 995/1586-87 yılını tarih düşürmüştür.

Şair, eserin girişinde, devrin padişahı III. Murâd (953/1546-1003/1595)'ı birkaç beyitle övdükten sonra eserini, Zeyrek Ağa aracılığıyla padişahın emri üzerine nazmettiğini belirtir. Murâd-nâme, cömertlik, hakiki ve mecazi aşk, sabır, doğruluk, dünya malına meyletmeme gibi konuların ele alındığı iki hikâyeden oluşan tasavvufi-didaktik bir mesnevidir. Hikâyelerden birincisi bir tacirin hayatını anlatır ve üç bölümden oluşur. İkinci hikâye ise tacirin oğlu “Âhî”nin hikâyesi olup yirmi yedi bölümden meydana gelir. Eserin özeti şöyledir:

Nişabur’da yaşayan tacirin malı mülkü, eğlenceye düşkün oğlu Âhî’ye kalır. Âhî, kalan malın kıymetini bilmeyip malı saçıp savurur. Sonra dostlarının ve düşmanlarının sözlerine dayanamayıp yaşadığı şehri terk ederek Bağdat’a gider. Burada gönlünü bir vezirin kızına kaptırır. Hikmet sahibi bir pirin, bu aşkın imkânsız olduğuna dair nasihatlerine aldırış etmez. Elinde kalan altınlarını da sevgilinin yoluna saçar fakat sevgili yüz vermez. Ardından altınlarını, sevgilisinin okul arkadaşlarının ayaklarına saçar ve böylelikle durumdan sevgilinin hocası haberdar olur. Hoca, kıza  acımasız ve vefasız olmama konusunda nasihatlerde bulunur. Kız, yaptığı hatanın farkına varıp Âhî’yi aramaya başlar ve onu bulup af diler. Birlikte bir akşam vakti bir saraya rastlarlar. Âhî, çaresizlik içinde bu sarayın kendisine ait olduğunu söyler ve kapıyı kırıp birlikte içeri girerler. Sarayın asıl sahibi kasap geldiğinde, onların hırsız olmadıklarını ve birbirlerini çok seven iki âşık olduğunu anlar ve hizmetçi taklidi yapar. Kızından haber alamayan vezir de onu aramaya koyulur. Kız, babasının huzuruna çıkıp Âhî’nin temiz aşkını anlatır. Kasap da padişaha bu aşkın yüceliğinden ve saflığından bahseder. Bunun üzerine Âhî ile sevgili birbirine kavuşur. Âhî ile kasap da samimi ve dürüst oldukları için padişah tarafından vezirliğe getirilirler.

Murâd-nâme, konusunun yanı sıra sade ve akıcı ifadesi, tahkiye üslubu ile de dikkat çekici bir eserdir. Dervîş Paşa’nın üslubunda ses ve ahenkle ilgili sanatların yeri oldukça önemlidir. Şair, eserinde birbiriyle uyumlu kelimeleri seçmiş, kelimeler arasında ses ve anlam bakımından bir uyum olmasına dikkat etmiş ve böylelikle şiirinde bir armoni meydana getirmiştir. Şiirde armoniyi, bazen farklı seslerin yanına aynı sesleri getirmekle, bazen aynı sesleri art arda gelen kelimeler kullanmakla, bazen aynı sesleri mısra başında ve sonunda tekrarlamakla, bazen bir beyitteki mısralara aynı sesle başlamakla, bazen de ekleri tekrar etmekle sağlamıştır. Şair atasözü, deyim ve halk söyleyişlerini kullanma gayretinde de olup anlatımını yer yer konuşma diline yaklaştırmıştır. 

Murâd-nâme’nin İstanbul Millet Kütüphanesi, Ali Emirî Efendi Koleksiyonu Nu. 1010; Bratislava Kütüphanesi Nu. TF 42(475)’de olmak üzere bilinen iki nüshası vardır. Eserin iki farklı yayımı yapılmıştır (Kadric 2008; Kesik 2009a).

Şairin biyografisi için bk. "Dervîş Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dervis-pasa