MÜNTEHABÂT-I ÂSÂR-I RİF’AT PAŞA (SÂDIK RIF’AT PAŞA)
mensur yazılar, İtalya seyahatnamesi
Sâdık Rif’at Paşa (d. 28 Ekim 1807 - ö. 12 Şubat 1857)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Rif’at Paşa’nın resmî ve özel yazılarından, mektuplarından ve seyahatnamesinden oluşan eseri. Müntehabât-ı Âsâr, Rif’at Paşa’nın oğlu Ra'ûf Paşa tarafından bir araya getirilip bastırılmıştır. Eserin başında Ra’ûf Bey tarafından kaleme alınan Rif'at Paşa'nın hâl tercümesi/biyografisi vardır. 600 sayfadan oluşan eser, 16 bölümden ibarettir. Bu bölümler Rusya Muharebesi Tarihi, Gülbün-i İnşâ, Avrupa Ahvâline Dâir Risâle, İtalya Seyahatnâmesi, Ma'rûzât, Mustafa Reşid Paşa'ya Yazdığı Mektuplar, Viyana'dan Bâbıâlî'ye Yazdığı Mektuplar, İskenderiye'den Bâbıâlî'ye Yazdığı Mektuplar, Tanzîmât-ı Hayriyye'ye Dair Valilere Gönderilen Ferman ve Siyasi Yazılar, Resmî ve Hususi Mektupları, Meclis-i Vâlâ Reisi ve Meclis-i Tanzîmât Azası İken Kaleme Aldığı Mazbatalar, Devlet İşlerinin Düzeltilmesi İçin Muhtelif Zamanlarda Yazılan Lâyihalar ve Mazbatalar, Bazı Islâhata Dair Kaleme Aldığı Lâyihalar, Risâle-i Ahlâk, Zeyl-i Risâle-i Ahlâk, Siyâset-i Esâsiyye ve Dâhiliyye başlıklarını taşımaktadır. Başlıkların altında, ilgili risalenin ne zaman, nerede ve hangi amaçla yazıldığı belirtilerek verilmiştir.

Rif’at Paşa’nın siyasi yazı, lâyiha ve resmi mektupları dönemin bürokrasisine dair verdiği bilgiler bakımından önemlidir. Yazılarında ıslahatçı tavırla idare ve sosyal hayatta gerekli gördüğü yenilikleri tanıtıp savunmuştur. Eser, Mısır meselesi ve daha birçok konuda devrine ayna tutması bakımından önemli bir kaynaktır.

Yazar; siyasi, iktisadi ve idari konulardaki gözlem ve düşüncelerini içeren bölümlerde sade ve anlaşılır bir dil kullanırken padişaha sunulan layiha ve arîzalarda süslü ve bürokratik bir üslubu tercih etmiştir.

Müntehabât-ı Âsâr, Mehmed Ra'ûf Paşa tarafından bir araya getirilip 1275/1858-59 yılında İstanbul'da bastırılmıştır. Eser, Bekir Günay’ın Mehmed Sadık Rıfat Paşa'nın Hayatı Eserleri ve Görüşleri adlı yüksek lisans tezinde tanıtılıp çalışmada sekiz bölümün çeviri yazılı metinlerine yer verilmiştir (1992).

Yazarın biyografisi için bk. “Sadık Rıfat Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sadik-rifat-pasa

Eserden Örnekler


İtalya Seyahatnâmesi’nden

… Bolonya şehrine gidilip orası dahi cesîm ve ma’mûr ve kadîm mahal ve mecmû’ dükkânını kemer altında olarak oradan dahi İtalya kıt’asının meşhûr ve ma’mûr mahallinden olan Toskana grandükasının hükûmeti olan Floransa’ya muvasalat olunup fi’l-hakîka şehr-i mezbûr büyük ve eski ve ortasında Varda nehri cereyân eder. Şâyân-ı temâşâ sarâylar ve içlerinde musanni’ tasvîr-hâneler ve kebîr ve gâyet eski mükellef taşdan mozaik sûretinde yapılmış kiliseler mevcûd ve şehr-i mezkûr eğerçi biraz basîtçe mahal ise de etrâf u eknâfında mürtefi’ sayfiye ile ve ale’l-husûs eşcâr-ı mütesâviye ile tezeyyün olunmuş Haşina nâm mesîresi ve garran dukanın sarâyında olan muntazam bâğçesi şâyân-ı temâşâ olduğuna mebnî… (Günay 1992: 109).

Kaynakça


Sâdık Rif’at Paşa (1275). Âsâr-ı Rif'at Paşa. İstanbul.

Günay, Bekir (1992). Mehmed Sadık Rıfat Paşa'nın Hayatı Eserleri ve Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Semiz, Yaşar (1994). "Sadık Rif'at Paşa (1807-1857) Hayatı ve Görüşleri". Türkiyat Araştırmaları Dergisi (1): 135-144. 

Atıf Bilgileri


KESİK, Beyhan. "MÜNTEHABÂT-I ÂSÂR-I RİF’AT PAŞA (SÂDIK RIF’AT PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/muntehabat-i-asar-i-rif-at-pasa-sadik-rif-at-pasa. [Erişim Tarihi: 01 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GÜLBİN-İ İNŞA (SADIK RIFAT PAŞA) Sadık Rifat Paşa Dr. Öğr. Üyesi mehmet şahin yavuzer
Görüntüle
2 RUSYA MUHÂREBESİ TARİHİ (SADIK RIFAT PAŞA) Sadık Rifat Paşa Dr. Öğr. Üyesi mehmet şahin yavuzer
Görüntüle
3 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
4 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
5 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
6 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
8 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
9 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
10 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
12 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle