“Mükemmel Osmanlı Sarfı”, yazarın bir dizi dil bilgisi kitabından biri. Kitabın içindeki “Talebeyi muayene ile okudukları maddelere kolayca cevap verebilmelerine ve muallim efendilerin bir tarz üzere sual irat eylemelerine medar olmak üzere...” (Mehmed Rif`at 1310: 69) ifadesinden yola çıkılarak bu eserin ders kitabı olarak hazırlandığı söylenilebilir.

Kitap, sarf ilminin tanımıyla “harf” ve “hareke” hakkında bazı bilgilerin anlatıldığı kısımla başlar. Burada verilen “sarf” tanımı şöyledir: “Osmanlı lisanının aslını teşkil eden Türkçe sözlerin doğru söylenip, doğru yazılmasına ait usul ve kaideleri bildiren ilme sarf denir.” (Mehmed Rif`at 1310: 3). Bu tanım hemen hemen “İlm-i Sarf-ı Osmanî”dekiyle aynı olmakla birlikte burada “Türkçe sözler” ibaresinin farklılığı dikkat çekmektedir. Yazarın “İlm-i Sarf-ı Osmanî”den yaklaşık yedi yıl sonra yayımlanan bu kitapta tanıma böyle bir ibare eklenmiş olması, onun “Türkçe” konusundaki görüşlerinin olumlu yönde değişmesi ve gelişmesi olarak değerlendirilebilir. Gerçi daha sonra yayımlanan “Hace-i Lisan-ı Osmanî”nin içinde yer alan “İlm-i Sarf-ı Türkî” kitabındaki tanımda da Türkçeye vurgu vardır; ama o kitapta zaten özel olarak Türk sarfı ele alındığı için oradaki vurgu normaldir. Burada ise genel olarak Osmanlı sarfı tanımlanırken Türkçe öne çıkarılmıştır.

“Mükemmel Osmanlı Sarfı”, “İlm-i Sarf-ı Osmanî”den sonra yayımlanmasına rağmen orada birer müstakil bölüm hâlinde verilmiş olan “Hareke”, “Harf” ve “İşaret”, burada birer bölüm biçiminde ele alınmamıştır. Kitabın hemen hemen tamamı “Kelime” konusuna tahsis edilmiştir. Yalnızca baş tarafta “sarf”ın tanımından sonra “harf” ve “hareke” hakkında çok genel bilgiler verilmiştir. “İşaret” konusuna ise hiç değinilmemiştir. Öte taraftan “kelime” konusu her iki kitapta da aynı şekilde “İsim”, “Fiil” ve “Edat” başlıkları altında değerlendirilmiştir.

Üç bölümden oluşan “Mükemmel Osmalnı Sarfı”nın ilk bölümü “İsimler” başlığını taşır. Burada “Mutlakan İsimler”, “Kinayat” ve “Mastarlar” hakkında bilgi verilir.

“Fiil” başlıklı ikinci bölümde “Türkî fiiller, basit, mücerret, rapt, hususî namlarıyla dört nev sigalara tefrik olunur.” (s.26) denilerek bunlar, “Basit Sigalar”, “Mürekkep Sigalar”, “Rapt Sigaları”, ve “Hususî Sigalar” başlıkları altında incelenmiştir.

Daha sonra da “Fer`î Fiiler” diye bir alt başlık daha açılarak, burada da “ism-i fail”, “sıfat-ı müblağa”, “ism-i mef`ûl”, “sıfat-ı müşebbehe”, “hâl terkibi”, “ism-i alet”, “ism-i mekân”, “ism-i zaman”, “isim fiili” ve “sıfat fiili” hakkında bilgi verilmiştir.

Kitabın üçüncü bölümü “Edat”a ayrılmıştır. Bu bölümde “İlm-i Sarf-ı Osmanî”dekinin aksine herhangi bir sınıflama yapılmamıştır. “Türkçede pek çok edat olduğu gibi lisan-ı Osmanîde Arabî, Farisî edatları da kendi kelimeleriyle birlikte kullanılır; fakat burada Türkçenin en lâzımlıları zikrolundu.” (Mehmed Rif`at 13010: 58) açıklamasının ardından elli üç tane edat hakkında bilgi verilmiştir.

Kitabın sonunda, hangi konuların kitabın kaçıncı sayfasında bulunduğunu gösteren ve bir çeşit “konu dizini” diye tarif edilebilecek “Temrinat” bulunmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. “Manastırlı Mehmed Rifat”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rifat-manastirli-mehmed