MUHYİDDÎN-İ MEKKÎ MEVLİDİ / YENİ MEVLİD-İ NEBEVÎ (MEKKÎ)
mevlid
Muhyiddîn-i Mekkî (ö. 1936)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Arapgirli Muhyiddîn Mekkî’nin (Çağpar) (1874-1936) mevlid türündeki eseri. Mekkî, eserinde hususi bir ad zikretmez ancak matbu nüshanın başlığı olan Yeni Mevlid-i Nebevî’yi eserin adı olarak kabul etmek gerekir. Eserin yazılış tarihi de kayıtlı değildir ancak Rumi 1335 (1919) yılında basılan eserin kısa mensur mukaddimesinin sonundaki 29 Şevvâl [1]333 (9 Eylül 1915) tarihini eserin yazılış tarihi olarak kabul etmek mümkündür. İki nüsha üzerinden yapılan karşılaştırmalı metne göre beyit sayısı 246 olan eserde diğer mevlidlerin birçoğu gibi aruzun" fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbı kullanılmıştır.

Şair eserin başındaki “Kârîlerime” başlıklı mensur mukaddimede ““Süleymân Çelebi’nin derin bir aşka tercümân olan kıymetli Mevlid-i Şerîf’ini zamânımızın şîvesiyle yazdım; bunda yeni bir şey yokdur, mevzûʿ ve maʿnâ hep eskidir, yalnız ibâre değişmişdir.” demek suretiyle bir anlamda eserindeki “Yeni” kelimesinin varlık gerekçesini anlatır. Muhyiddîn Mekkî’nin dil ve anlatım bakımından eski mevlidlerden çok farklı ve gerçekten de adı gibi “yeni” olan Mevlid-i Şerîf’i konu olarak ise tamamen “eski”dir. 15 beyitlik bir tevhîdle başlayan eser şairin Süleyman Çelebi ve kendisi için okuyucudan dua istemesi ile devam eder. Diğer bölümler klasik mevlidlerin aynısıdır. Münacat ve dua (216-246) bölümleriyle sona eren Yeni Mevlid-i Nebevî’nin 11 beyitlik “merhaba faslı” Süleyman Çelebi nüshalarından aynen alınmış, hem matbu hem yazma nüshada da bu beyitler alıntı olduğu vurgulanmak için tırnak içine alınmıştır. Bölüm başlıkları tamamen Türkçe ifade yapısına göre verilmiştir. Meselâ ilk faslın başlığı “Nûr-ı Hazret-i Peygamberî” değil “Hazret-i Peygamber’in Nûru”dur. Mekkî’nin eserinin yeni oluşu dilden ziyade Türkçe kelimelerle Arapça veya Farsça kelimelerin kafiye yapılması, anlamın beyit içinde bitmeyip bir sonraki beyte sarkması vb. bazı teknik uygulamalar cihetiyledir. Yoksa dil olarak Süleyman Çelebi’den çok sade bir dilden söz edilemez.

Arap harfleriyle basılan (1335 Rumî/1919) eserin Milli Kütüphane Yz. A 1073 numarada kayıtlı bir yazma nüshası mevcuttur. Eser, M. Fatih Köksal tarafından kitap bölümü olarak yayımlanmıştır (2011: 695-725).

Müellifin biyografisi için bk. “Muhittin Mekki”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhittin-mekki

Eserden Örnekler


Hazret-i Peygamberin Doğuşu

Hâmile kalmışdı Abdullâh’dan
Âmine vâkıfdı hâle toğmadan

Çünki itmişdi alâmetler zuhûr
Her gün eylerdi o kevkeb neşr-i nûr

Çıkdı gûyâ bir güneş nûr-âferîn
Doğdı peygam-ber rebîʿu’l-evvelin

On ikinci leylesi pür-inşirâh
Bir şeb-i isneyn idi gûyâ sabâh

Âmine söyler o nûrun lânesi
Bir ziyâ gördüm “güneş pervânesi”

Gök açıldı sıyrılup gitdi zulâm
Virdi gökden ayla yıldızlar selâm

Ellerinde üç beyâz bayrak tutan
Üç melek oldı ufuklarda ayân

Maşrık u mağribde ulvî Kaʿbe’de
Durdılar her ferdi taʿzîm itmede

Cevvin üstinde döşendi bir yatak
Penbe sündüsden sanırsın bir şafak

Nâ-gehân gördüm yarıldı bir dîvâr
Girdi üç hûrî ki aydan lemʿa-dâr

Öyle mervî bunlar üç enver melek
Âsiye Meryem ve bir dîger melek

Virdiler pek hâlisâne bir selâm
Aldılar tebcîl ü hurmetle makâm

Hepsi birden söyledi ey Âmine
Nezdine geldik melekler nâmına

Arz-ı tebrîkâne parlak tâbişi
Oğlunun yokdur semâda yok eşi (Köksal 2011: 705-706).

Kaynakça


Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: TDV Yay.

Muhyiddin Çelebi Arapgirlioğlu (1335). Yeni Mevlid-i Nebevî. İstanbul: Matbaa-i Orhaniye.

Atıf Bilgileri


Köksal, Mehmet Fatih. "MUHYİDDÎN-İ MEKKÎ MEVLİDİ / YENİ MEVLİD-İ NEBEVÎ (MEKKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyiddin-i-mekki-mevlidi-yeni-mevlid-i-nebevi-mekki. [Erişim Tarihi: 01 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle