- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Dâ’î - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Lügat
- Yayın Tarihi:08/02/2022
MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î)
sözlük ve dil bilgisi kitabıAhmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421'ten sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed-i Dâ’î'nin yazdığı Farsça-Türkçe mensur sözlük ve dil bilgisi kitabı. Müellifin Türklere Farsça öğretmek amacıyla kaleme aldığı Müfredât, Türkçe kelime ve terim açısından zengin bir söz varlığına sahiptir. Eser "Esmâ, Ef’âl, Tasarrufât, Hurûf" olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Farsça isimlerin Türkçe karşılıklarını veren konu tasnifli bir sözlüktür. İkinci bölüm, Farsça fiillerin Türkçe karşılıklarını veren alfabetik bir sözlüktür. İlk iki bölümde Farsça kelimelerin Türkçe karşılıkları satır altlarında verilmiştir. Üçüncü bölümde, Farsçanın şekil bilgisi, dördüncü bölümde ise Farsça edatlar ele alınmıştır.
Eğitime yeni başlayan çocuklarla Farsçayı yeni öğrenmeye başlayanlar için bu sözlüğü hazırlamaya karar verdiğini belirten Dâ’î, eserin sonunda ise şunları kaydeder: “Mübtedî kişilere bu kadar kifâyet ider. Eger artuk ıtlak isterlerse fusahâ ve bülegâ sözlerine ve devâvîn-i şu'arâya mutâla'a kılsunlar tâ kim istikmâl hâsıl ola.” (Çetin 2008: 123). Müfredât’ın, şimdiye kadar biri İstanbul’da Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi, 187 numarada; diğeri ise Bibliothèque Nationale de France, Supp. Turc 295 numarada kayıtlı olmak üzere iki nüshası bilinmektedir.
Abdülbaki Çetin, Ahmed-i Dâ’î'nin pek bilinmeyen bu eserini önce bir makale ile ilim âlemine tanıtmış (2006), daha sonra da kitap olarak yayımlamıştır (2008).
Müellifin biyografisi için bk. “Ahmed-i Dâ'î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai
Eserden Örnekler
Müfredât'tan
El-Hurûfu’s-Sünâʿî
bâ: bâ-Zeyd: Zeyd’le.
tâ: Reftem tâ be-Mekke yâni vardum Mekke’ye degin.
râ: Me-râ: Baña. ﻨﺎ (=nâ) : Nâ-merd: erliksüz.
hâ: Cemʿ içündür.
yâ: Şekk içündür.
ber: Ber-kâğız nüviştem yâni kâğıt üzerine yazdum.
ter: Tafzîl içündür: Bih: Eyü, bih-ter: Eyürek.
der: Zarf içündür: ʿIşk der-cân ve bâde der-câm-est yâni ʿışk cândadur, süci sagrakda.
mer: Taʿdiye içündür: Mer turâ goftem yâni saña didüm.
her: Taʿmîm içündür: Her çi konî be-hod konî yâni her ne kim iderseñ kendüzüñe idersin.
ez: İbtidâ içün gelür: Ez-Mısr âmedem yâni Mısır’dan geldüm.
Digerleri: cüz, ân, în, ne, iy, bî, mî, nî, vey, hey (Çetin 2006: 122-123)
Kaynakça
Canım, Rıdvan (2020). “Ahmed-i Dâî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai [Erişim tarihi: 11.01.2022]
Çetin, Abdülbaki (2006). “Ahmed-i Dâî’nin Farsça Öğretmek Amacıyla Yazdığı Bir Eser: Müfredât”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (20): 113-128.
Çetin, Abdülbaki (hzl.) (2008). Ahmed-i Dâî, Müfredât. Erzurum: Fenomen Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin |
Görüntüle | ||
4 | VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Emine Yeniterzi |
Görüntüle | ||
5 | UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ’î | Araş. Gör. Uğur Altundaş |
Görüntüle | ||
6 | CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) | Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
10 | MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
13 | TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
14 | TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
15 | DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |