Tercüman-ı Hakikat’in, 1365 ile 1594 numaralı sayıları arasında edebiyat sütununda yayınlanan yazılar ve bunlar hakkında Muallim Naci’nin tenkit mahiyetli mülahazalarını ihtiva eden eseri. Muallim Naci’nin Tercüman-ı Hakikat’in edebiyat sayfasını yönetirken gazeteye gelen edebiyatla ilgili yazı ve şiirler ile bunlara yazarın verdiği eleştiri türündeki cevaplarından oluşur. Eserin ilk sayfasında “Maarif-i Nezaret-i Celilesinin ruhsatıyla tab olunmuştur.” ibaresi bulunmaktadır.

Naci’nin Tercüman-ı Hakikat’in edebiyat sütununda çıkan yazılar ile bunlara dair mütalaalarını İntikad adıyla neşredeceği ilan edilmiş ise de eserini Mu’allim adıyla bastırmıştır. Muallim Naci Mu’allim’in önsözünde “maksad-ı hakikisinin nev-reşidegan-ı vatanın diğer kısmının da terakkisine hizmet olduğundan gönderilmiş olan asarı biraz kusurlu olsa bile ashabını teşvikan neşreder” sözlerinin devamında “Bizim mesleğimiz terakkiperverliktir” demektedir.

Muallim Naci’nin Mu’allim adlı eserinde yöneltmiş olduğu tenkitler belli ve seviyeli bir müktesebata dayanmakta ve kendi içinde tutarlı, mazbut bir sistemden neş’et etmektedir. Şekil üzerinde titiz bir şekilde duran Naci’nin vezin ve kafiyeye dair tespit ettiği hatalar tenkitlerinin bütününde önemli bir yer tutar. Muallim Naci, sözde tabilik ve münakkahlığı arar. Muallim Naci’nin gönderilen şiirlerin vezinlerine yönelik yaptığı tenkitlerin büyük kısmı lafız-vezin uyuşmazlığından kaynaklanmaktadır (Saraç 2000: 248). Muallim Naci tenkitlerine yapılan itirazları bazen sert ve alaycı bir üslupla cevaplandırır. 

Muallim Naci’nin 384 sayfadan oluşan Mu’allim adlı eseri Seyfettin Özege Nadir Eserler Koleksiyonunda kayıtlıdır.

Muallim Naci’nin biyografisi için bk. “Muallim Naci”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci