MİR'ÂTÜ'Z-ZAFER
Prut seferini ve antlaşmasını konu alan eser
Ulvî, Hüseyin Ulvî bin el-Hâc Ahmed el-Burûsî (d. ?/? – ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hüseyin Ulvî bin el-Hâc Ahmed el-Burûsî’nin (d. ?/? – ö. ?/?) Prut seferini ve antlaşmasını konu alan eseri. 1123/1711’te Osmanlılar ile Ruslar arasında Prut nehri kenarında gerçekleşen savaş Osmanlıların muzafferiyetiyle sonuçlanmış ve savaş sonrasında iki devlet arasında bir antlaşma imzalanmıştır. Hüseyin Ulvî, sipahi zümresi zabiti olarak görev yaptığı Bursa’dan gelerek bu savaşa bizzat katılmış, savaşın canlı tanıklarından biri olarak bilgi ve gözlemlerini kaleme almıştır.

Müellif eserinin başında Prut savaşının çıkmasına neden olan olaylar, geniş çaplı istişareler neticesinde savaş kararı alınması ve hazırlıkların ikmâl edilmesi hakkında detaylı bilgiler verdikten sonra kendisinin de görevli olarak bu savaşa katıldığını, İstanbul’dan ayrılmalarından tekrar dönünceye kadar geçen süre zarfında meydana gelen bütün olayları büyük bir dikkatle yazdığını ve eserine Mir’âtü’z-Zafer adını verdiğini belirtmiştir. Eserde savaşa katılan birliklerin hangi illerden geldiği, bu birliklerin kaç askerden oluştukları, askerlerin mensup oldukları sınıfları, beraberinde getirdikleri savaş teçhizatı hakkında çok detaylı ve önemli bilgiler paylaşılmaktadır. Daha sonra savaşın seyri yıl, ay ve gün belirtilerek kronolojik olarak anlatılmakta, düşmanın hezimetinden sonra iki devlet arasında sulh antlaşmasının nasıl gerçekleştiği hakkında bilgi verilmektedir. Hüseyin Ulvî, ordunun seferden dönüşünü, 31 Ekim 1711 tarihinde Edirne’ye giriş yapmasını ve ulufelerin dağıtılmasını anlattıktan sonra eserinin mensur kısmını bir dua ile bitirmekte ve okuyuculardan da dua talep etmektedir. Eserin bundan sonraki kısmında şairin bu savaş münasebetiyle tarih ve tebriknâme türünde yazdığı kaside, kıta ve beyitler yer almaktadır. Eserin mensur kısmında da tarih beyitleri ve Nef’î’nin bir kasidesinden alınmış üç beyit bulunmaktadır.

Mir’âtü’z-Zafer’de eserin konusuyla uyumlu olarak akıcı ve coşkulu bir dil kullanılmış, özellikle kişi isimleri zikredilirken bu kişilerin olumlu ve olumsuz sıfatları secili olarak sıralanmıştır.

Eserin, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Y/0206, Moskova-Rusya Akademiya Navk Naradov Azii Enstitüsü Türkçe Yazmaları B 760 olmak üzere iki yazma nüshası tespit edilmiştir. Donanma Cemiyeti'nin haftalık yayın organı olan Donanma Gazetesi’nde de 1914 yılında notlandırılarak eski harflerle tefrika edilen Mir’âtü’z-Zafer, Cafer Mum tarafından yayına hazırlanmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. “Ulvî, Hüseyin Ulvî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ulvi-huseyin-ulvi-efendi

Eserden Örnekler


Bin yüz on sekiz mâh-ı Muharrem'in yigirminci güni Silahdar-ı Sâbık Vezîr-i Mükerrem Alî Paşa hazretleri sadâret-i uzmâya nâ’il oldıkdan sonra Moskov çarına haber gönderüp “Hilâf-ı şerâ’it-i musâlaha kal’alar ve binâ ve donanma inşâ ve ba’zı levâzım-ı seferiyye ile meşgûl imişsiz. Makûl vaz’ u hareketden murâdıun nedür? Eger taraf-ı Devlet-i Aliyye ile rişte-i sulhun metîn ve müstahkem ise ihdâs eyledügün kılâ’ u bikâ’ı kal’ u ref’ ve sefînelerüni ihrâk bi’n-nâr eyleyesin ve eger murâdun peyvend-i musâlahayı kat’ etmek ise her çe bâdâ bâd, bildügünden kalmayasın” dedükde Çar-ı Moskov dahi cevâbında “Beher sene siz Tersâne-i Âmirede nice nice sefâ’in îcâd edersinüz, biz mâni’ degilüz. Ya bizüm ihdâs eyledigimüz sefînelerün size zararı nedür ve biz kılâ’ u bikâ’ binâ eyledük ise kendi haddimüz dâhilindedür. Siz dahi memleketinüzde bir kaç kılâ’ u bikâ’ binâ ve ihdâs eyleseniz mâni’ degildür” deyü müdâfa’a eylemişdür. (Burusalı Hüseyin Ulvî bin Hâcı Ahmed 1914 [7 Eylül]: 10/159).

...

Hamdu li’llâh kim bu sâl-i meymenet-encâmda

Havf-ı tîgunla dedi Moskof kralı el-amân


Kalmadı zerre kadar düşmenden aslâ kîl ü kâl

Oldı devründe cihân âsûde vü emn ü emân


Yeni Kal‘a atılup Kamanke hedm oldıgına

Halk-ı âlem ser-te-ser oldı ferîh ü şâdmân


Sad sürûr u şevkile Ulvî dedi târîhini

Kal‘a-i Nev atılup hedm oldı Kamanke hemân [1123]  (Burusalı Hüseyin Ulvî bin Hâcı Ahmed 1914 [2 Kasım]: 18/288).

Kaynakça


Burusalı Hüseyin Ulvî bin Hâcı Ahmed (1914 [7 Eylül - 7 Aralık]). “Mir’âtü’z-Zafer”. Donanma Gazetesi, 5 (10-23).

Atıf Bilgileri


MUM, Cafer. "MİR'ÂTÜ'Z-ZAFER". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mir-atu-z-zafer-tees-1863. [Erişim Tarihi: 01 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle