MEVZÛÂTU'L-'ULÛM (KEMÂLÎ, TAŞKÖPRÎ-ZÂDE)
ilimlerin tasnifiyle ilgili tercüme eser
Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed (d. 960-61/1553 - ö. 1031-32/1621)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed'in  babasının yazdığı Miftâhu's-sa'âde ve Misbâhu's-Siyâde fî Mevzû'âti'l-Ulûm başlığını taşıyan Arapça eserin tercümesi. Kemâleddin Efendi, babasının bu eserini bazı ilave ve yorumlarla zenginleştirerek tercüme etmiştir.  

Tercüme edilen eser dört mukaddime, iki bölüm ve yedi kısımdan meydana gelmiştir. Mukaddimelerde ilmin değeri, tahsilin fazileti, talebe ve hocanın görevleri, ilim ahlâkı ve bilgiye ulaşma yolları gibi konular üzerinde durulmuştur. Her ilmî disiplini yerine göre tanım, konu, ilkeler, gibi yönlerden ele alan Taşköprî-zâde o disiplinin tarihiyle ilgili genel bilgiler vermiş, daha sonra o alanın literatürünü ele almıştır. Kitapta ilimler yedi kısım halinde gruplandırılmış, her kısımdaki ilimler bir genel girişten sonra alt disiplinleriyle birlikte incelenmiştir (Kutluer 2020: 18). Kemâleddin Efendi, tercümede ağır ve ağdalı bir dil kullanmıştır.

Eser iki cilt hâlinde, İstanbul'da, İkdâm Matbaası tarafından yayımlanmıştır. Eserin Arapça aslı ile karşılaştırılıp Kemâleddin Efendi'nin tercüme tekniği ve ilâvelerinin değerlendirilmesi henüz yapılmamıştır (İpşirli 2011: 153). Metnin sadeleştirilmiş baskısını Mümin Çevik  Mevzuatü’l-Ulûm İlimler Ansiklopedisi başlığıyla neşretmiştir (1975).

Şairin biyografisi için bk. "Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemali-taskoprizade-kemaleddin.

Eserden Örnekler


İlm-i Ma'rifet-i Bedâyiü'l-Kur'ân

Bu fende Ebu'l-Asbağ yüz nev' mikdârı îrâd ve bir tasnîf-i müstakil ile ifrâd eylemişdir ana mürâca'at oluna. Eger maksûd ise ehl-i beyân dahi evâhir-i ilm-i beyânda zikr ile envâ'-i keşf ü ıyân eylemişlerdir lâkin müteahhirîn anlardan ziyâde eşyâ-i kesîre bulup teksîr-i ifâde eylemişlerdir. Husûsan Hulî'nin ve İbnü'l-Hicce'nin kasâ'id-i bedî'iyyeleri ve dahi İbnü'l-Hicce'nin bedî'iyyât şerhi şol kimse ki envâ'-i bedî'i istiksâ vü kasd-ı kemâl-i ma'rifet eyleye ol kitâba mürâcaat eylesün lâkin İbnü'l-Asbağ ol envâ'ı kemâl-i istiksâ idüp âyât-ı Kur'âniyede icrâ eyledi. İmdi envâ'-i mezkûreden yigirmi dört nev'in mukadimen zikri sebak eyledi ki mecâz ve isti'âre ve kinâye ve irdâf ve temsîl ve teşbîh ve îcâz ve ittisâ' ve işâret ve müsâvât ve bast ve îgâl ve teşcî' ve teşrî' ve tetmîm ve tekmîl ve ihtirâs ve istiksâ ve tezyîl ve terdîd ve tekrâr ve tefsîr... (Taşköprî-zâde 1313: 144)

Kaynakça


Çevik, Mümin (1975). Mevzuatü’l-Ulûm İlimler Ansiklopedisi. İstanbul: Üçdal Neşriyat.

İpşirli, Mehmet (2011). "Taşköprizâde Kemâleddin Efendi". İslâm Ansiklopedisi. C. 40. İstanbul: TDV Yay. 152-154.

Kutluer, İlhan (2020). "Miftâhu’s-Saâde", İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: TDV Yay. 18-19.

Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Efendi (1313). Mevzûâtu'l-Ulûm. C. I-II. Dersaâdet: İkdâm Matbaası.

Atıf Bilgileri


Çakır, Mustafa Sefa. "MEVZÛÂTU'L-'ULÛM (KEMÂLÎ, TAŞKÖPRÎ-ZÂDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevzuatu-l-ulum-kemali-taskopri-zade. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KİTÂBU'L-İSTÎ'ÂB FÎ MA'RİFETİ'L-ASHÂB (KEMÂLÎ, TAŞKÖPRÎ-ZÂDE) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır
Görüntüle
2 TÂRÎH-İ KAHT-I MISIR TERCÜMESİ (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Araş. Gör. Dr. Ümit Eskin
Görüntüle
3 'UDDETÜ ASHÂBİ'L-BİDÂYE VE'N-NİHÂYE FÎ TECRÎDİ MESÂ'İLİ'L-HİDÂYE (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Diğer Yeşim Yarar
Görüntüle
4 ZARİÂTU'L-VUSÛL (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Diğer Yeşim Yarar
Görüntüle
5 TAHMİS-İ KASİDE-İ BÜRDE (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
6 RİSÂLE-İ HÜSEYİN VÂ'İZ TERCÜMESİ (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Diğer Yeşim Yarar
Görüntüle
7 ŞEH-NÂME (KEMÂLÎ) Kemâlî, Taşköprî-zâde Kemâleddîn Mehmed Diğer Yeşim Yarar
Görüntüle
8 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
9 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
10 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
11 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
12 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
13 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
14 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
15 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
16 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle