MEVLİD-İ NEBÎ / MEVLÛDU’N-NEBÎ (NASÎBÎ)
mevlid
Nasîbî (d. ? / ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nasîbî mahlaslı bilinmeyen bir müellifin mevlid türündeki eseri. Biyografik kaynaklara göre edebiyatımızda Nasîbî mahlaslı iki şair bilinmektedir, ancak ikisinin de Mevlid yazarı Nasîbî olamayacağı anlaşılmaktadır. Eserin içerdiği Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinin yoğunluğuna göre müellifin 15. yüzyıl veya 16. yüzyılda yaşadığı söylenebilir. Mecma’u’n-Nezâir’de yedi, Pervâne Bey Mecmuası’nda altı ve Câmi’u’n-Nezâ’ir’de dört adet şiiri bulunan Nasîbî ile (Köksal 2001: 1/149-170; Pervâne Beg, 31a, 265b, 331a, 315a, 415a, 490b; Eğridirli Hacı Kemâl, 126a, 190a, 231a, 410b) mevlid sahibi Nasîbî’nin aynı kişi olması mümkündür. Nasîbî, eserine özel bir ad vermemiştir, ancak bölüm başlıklarından biri olan “Rûhâniyet-i Mevlûdu’n-Nebî” ibaresine bakarak şairin eserini Mevlûdu’n-Nebî olarak adlandırdığını söyleyebiliriz. Eserin her ikisi de Balıkesir İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan iki nüshası (949/2 ve 589/2) bilinmektedir. 949/2 numaradaki nüsha, kütüphane kataloğunda Derviş Hacı adına kayıtlı ise de nüshada bunu tevsik edecek bir husus yoktur. Yazılış tarihi belli olmayan Nasîbî Mevlidi, mesnevi nazım şekliyle ve fâ'ilâtün fâi''âtün fâ'ilün ile mefâî'lün mefâ'îlün fe'ûlün kalıpları birlikte kullanılmak suretiyle yazılmıştır. İki nüsha üzerinden yapılan tenkitli metin (Köksal 2011) sonucunda ortaya çıkan beyit sayısı 520’dir.

Nasîbî Mevlidi, muhteva bakımından hem Süleyman Çelebi Mevlidi’nden, hem de diğer mevlidlerden ciddi farklılıklar göstermektedir. Tevhidle başlayan eser, mevlid okumanın önemine dair bir bölüm ve buna dair hikâyeler, “Fasl-ı Âher” başlığı altında Allah’ın kâinatı yaratışı, nübüvvet nurunun intikali, doğum öncesi ve sonrasında gerçekleşen olağanüstü olaylar ve mucizelerden meydana gelmektedir. Miraç, mucizat, vefat gibi bölümlerin bulunmadığı eser, bütün Mekke halkının doğumu kutlamak için ziyareti ile sonra erer. Bu şekliyle her iki nüsha da tamamlanmamış intibaı uyandırmaktadır. Eserde bütün olayların merkezinde Şeybe olarak anılan Hz. Muhammed’in dedesi Abdulmuttalib yer almaktadır. Öyle ki çoğu olay Şeybe’nin ağzından anlatılır. Bununla birlikte Süleyman Çelebi’den esinlenmiş olduğu beyitler de vardır. Eserin oldukça sade denebilecek dili gerek ekler gerekse kelime kadrosuyla Eski Anadolu Türkçesinden Klasik Osmanlıcaya geçiş dönemi özellikleri göstermektedir. 

Eser, M. Fatih Köksal tarafından kitap bölümü olarak yayımlanmıştır (2011: 379-440).

Şairin biyografisi için bk. “Nasîbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasibi 

Eserden Örnekler


Fasl

Gelünüz iy âşıkân-ı Mustafâ

İtdi çün teşrîf cihânı Mustafâ


Sana artukdur kamudan bu şeref

Zîra sensin ol olan şâha halef


Cân u gönülden gel imdi nîk-nâm

Işk-ıla di es-salâtu ve's-selâm


Toğduğı sâ'atde ol deryâ-yı cûd

Kıbleye karşu Hak'a itdi sücûd


Secdeden kalkdı dizin çökdi hemân

Ol mübârek gözlerin açdı revân


El götürdi göge bakdı ol habîb

Ol nesîb ü ol habîb ü ol tabîb


Anda itdi çok tazarru'lar Hak’a

Didi_İlâhî ümmetüm virgil bana


Böyle didi ol tebessüm eyledi

Güle güle hoş tekellüm eyledi


Toğduğı dem gülmege nedür sebeb

Ümmetin bağışladı ana Çalab


Leblerinden oldı bu nûr âşikâr

Nûra gark oldı cihânda ne ki var


Toğduğı sâ'atde ol sâhib-usûl

Didi lâ ilâhe illallâh resûl


Arş [u] kürsî ditredi ol gicede

Cümle deryâ kükredi ol gicede


Dahı yiller esmedi ol gicede

Gökde bulut kalmadı ol gicede


Ol gice kuşlar ağaçlar sevnişüp

Merhabâ didiler anlar çağrışup (Köksal 2011: 428-429)

Kaynakça


Eğridirli Hâcı Kemâl. Câmi’u’n-Nezâ’ir. Bayezıd Kütüphanesi. Nu. 5782.

Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. İstanbul: TDV Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195954/mecmaun-nezair-edirneli-nazmi.html [Erişim tarihi: 20.09.2021]

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. Nu. 406.

Atıf Bilgileri


Köksal, Mehmet Fatih. "MEVLİD-İ NEBÎ / MEVLÛDU’N-NEBÎ (NASÎBÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevlid-i-nebi-mevludu-n-nebi-nasibi. [Erişim Tarihi: 22 Temmuz 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
2 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
3 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
4 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
5 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
6 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
7 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle