- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nasîbî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:04/10/2021
MEVLİD-İ NEBÎ / MEVLÛDU’N-NEBÎ (NASÎBÎ)
mevlidNasîbî (d. ? / ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nasîbî mahlaslı bilinmeyen bir müellifin mevlid türündeki eseri. Biyografik kaynaklara göre edebiyatımızda Nasîbî mahlaslı iki şair bilinmektedir, ancak ikisinin de Mevlid yazarı Nasîbî olamayacağı anlaşılmaktadır. Eserin içerdiği Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinin yoğunluğuna göre müellifin 15. yüzyıl veya 16. yüzyılda yaşadığı söylenebilir. Mecma’u’n-Nezâir’de yedi, Pervâne Bey Mecmuası’nda altı ve Câmi’u’n-Nezâ’ir’de dört adet şiiri bulunan Nasîbî ile (Köksal 2001: 1/149-170; Pervâne Beg, 31a, 265b, 331a, 315a, 415a, 490b; Eğridirli Hacı Kemâl, 126a, 190a, 231a, 410b) mevlid sahibi Nasîbî’nin aynı kişi olması mümkündür. Nasîbî, eserine özel bir ad vermemiştir, ancak bölüm başlıklarından biri olan “Rûhâniyet-i Mevlûdu’n-Nebî” ibaresine bakarak şairin eserini Mevlûdu’n-Nebî olarak adlandırdığını söyleyebiliriz. Eserin her ikisi de Balıkesir İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan iki nüshası (949/2 ve 589/2) bilinmektedir. 949/2 numaradaki nüsha, kütüphane kataloğunda Derviş Hacı adına kayıtlı ise de nüshada bunu tevsik edecek bir husus yoktur. Yazılış tarihi belli olmayan Nasîbî Mevlidi, mesnevi nazım şekliyle ve fâ'ilâtün fâi''âtün fâ'ilün ile mefâî'lün mefâ'îlün fe'ûlün kalıpları birlikte kullanılmak suretiyle yazılmıştır. İki nüsha üzerinden yapılan tenkitli metin (Köksal 2011) sonucunda ortaya çıkan beyit sayısı 520’dir.
Nasîbî Mevlidi, muhteva bakımından hem Süleyman Çelebi Mevlidi’nden, hem de diğer mevlidlerden ciddi farklılıklar göstermektedir. Tevhidle başlayan eser, mevlid okumanın önemine dair bir bölüm ve buna dair hikâyeler, “Fasl-ı Âher” başlığı altında Allah’ın kâinatı yaratışı, nübüvvet nurunun intikali, doğum öncesi ve sonrasında gerçekleşen olağanüstü olaylar ve mucizelerden meydana gelmektedir. Miraç, mucizat, vefat gibi bölümlerin bulunmadığı eser, bütün Mekke halkının doğumu kutlamak için ziyareti ile sonra erer. Bu şekliyle her iki nüsha da tamamlanmamış intibaı uyandırmaktadır. Eserde bütün olayların merkezinde Şeybe olarak anılan Hz. Muhammed’in dedesi Abdulmuttalib yer almaktadır. Öyle ki çoğu olay Şeybe’nin ağzından anlatılır. Bununla birlikte Süleyman Çelebi’den esinlenmiş olduğu beyitler de vardır. Eserin oldukça sade denebilecek dili gerek ekler gerekse kelime kadrosuyla Eski Anadolu Türkçesinden Klasik Osmanlıcaya geçiş dönemi özellikleri göstermektedir.
Eser, M. Fatih Köksal tarafından kitap bölümü olarak yayımlanmıştır (2011: 379-440).
Şairin biyografisi için bk. “Nasîbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasibi
Eserden Örnekler
Fasl
Gelünüz iy âşıkân-ı Mustafâ
İtdi çün teşrîf cihânı Mustafâ
Sana artukdur kamudan bu şeref
Zîra sensin ol olan şâha halef
Cân u gönülden gel imdi nîk-nâm
Işk-ıla di es-salâtu ve's-selâm
Toğduğı sâ'atde ol deryâ-yı cûd
Kıbleye karşu Hak'a itdi sücûd
Secdeden kalkdı dizin çökdi hemân
Ol mübârek gözlerin açdı revân
El götürdi göge bakdı ol habîb
Ol nesîb ü ol habîb ü ol tabîb
Anda itdi çok tazarru'lar Hak’a
Didi_İlâhî ümmetüm virgil bana
Böyle didi ol tebessüm eyledi
Güle güle hoş tekellüm eyledi
Toğduğı dem gülmege nedür sebeb
Ümmetin bağışladı ana Çalab
Leblerinden oldı bu nûr âşikâr
Nûra gark oldı cihânda ne ki var
Toğduğı sâ'atde ol sâhib-usûl
Didi lâ ilâhe illallâh resûl
Arş [u] kürsî ditredi ol gicede
Cümle deryâ kükredi ol gicede
Dahı yiller esmedi ol gicede
Gökde bulut kalmadı ol gicede
Ol gice kuşlar ağaçlar sevnişüp
Merhabâ didiler anlar çağrışup (Köksal 2011: 428-429)
Kaynakça
Eğridirli Hâcı Kemâl. Câmi’u’n-Nezâ’ir. Bayezıd Kütüphanesi. Nu. 5782.
Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. İstanbul: TDV Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195954/mecmaun-nezair-edirneli-nazmi.html [Erişim tarihi: 20.09.2021]
Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. Nu. 406.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
2 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
4 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |