Kocasını çirkin bulup ondan ayrılan bir kadının, ailenin kıymetini geç de olsa anladığını gösteren bir Ahmet Rasim hikâyesi. Eser; İstanbul’a yakın kırsal bir bölgede yaşayan, dört yıllık evli, genç bir çiftin yaşamı ve duyguları etrafında şekillenir. Amca çocukları olan karı koca, dört yıllık evli olmalarına rağmen çiftin aralarındaki aşk, tek taraflıdır. Çiçek hastalığının etkisi, yüzünde kalıcı hasarlara neden olan, özellikle güldüğü ve öfkelendiği zaman yüzü daha kötü görünen genç adam, karısına sırılsıklam âşıktır. Ancak kocasının yüzünün çirkinliği dolayısıyla kadın, kocasını bir türlü sevememekte, hatta ondan tiksinmektedir. Öyle ki kadın, kocasına evlilik yaşamları boyunca onu sevdiğini hiç söylememiş, kocasını bir kez bile öpmemiştir. Erkek karakterin söylemiyle kadın, kocasının “yaşamının neşesi”; adam ise karısının “gönlünün kederi”dir. Sürekli bir üzüntü ve iç hesaplaşma içinde bulunan koca, karısının tutumu nedeniyle özellikle son altı aydır yaşamını konak dışında sürdürmekte, eve pek uğramamaktadır. Dört senedir evli olmalarına rağmen hâlâ sizli bizli konuşan karı koca, son konuşmalarının ardından ayrılmaya karar verirler ve kadın kendisine ait birkaç parça eşyayı alarak kocasının evini terk eder.

23 yaşındaki genç kadın önce sütkardeşine gider ve orada bir gün kalır. Ardından başka bir akrabasına gider ve orada iki gün kalabilir. Her iki hanede de daha fazla kalamayacağını hissettiği için varlıklı olan süt teyzesinin konağına gider ve orada bir ayı geçkin bir süre kalır. Süt teyzesinin genç ve yeni evli oğlunun kendisine olan meyli ve karısının tezgahını öğrenince iffetine verdiği değer nedeniyle bohçasını alıp bu konaktan da ayrılır. Son olarak yaşlı Arap dadısının evine gider. Orada iki gece kalan Firdevs, ikinci gece midesi bulanınca hamile olduğunu öğrenir. Bunun üzerine kocasına bir mektup yazar ve hamile olduğunu söyleyerek ondan özür diler; kendisini yeniden evinin hanımı olarak kabul etmesi lütfunda bulunmasını ister. Dadısı mektubu götürdükten birkaç saat sonra kapı çalınır; gelen kişi, görümcesidir. Görümcesi, kardeşinin iki gece önce öldüğünü söyler. Firdevs bayılır, kendine gelince de kocasının fotoğrafını alıp ağlaya ağlaya öper. Kocası ölürken bile karısını düşünmüş ve müşkül durumda kalmasın diye evin yarısını genç kadına bırakmıştır. Kadın, bundan sonraki yaşamında kocasının hatırasına sadık kalmaya çalışır ve çocuğunu, babasına lâyık bir evlat olarak yetiştirmeye kendini adar.

Orijinal ve matbu örneği 75 sayfadan oluşan metin, Ahmet Rasim’in, bağımsız olarak basılmış uzun hikâyelerinden biri olarak kabul edilir. “[E]debi zevkte ve dilde orta bir yol tutma taraftarı” (Aktaş 2004: 66) olan Ahmet Rasim, olayların anlatımında daha sade bir dil kullanırken, karakter tasvirlerinde daha ağdalı ve süslü bir dili tercih eder. Anlatıcı, roman karakterlerinin duygularını onların zihninden, onların diliyle anlatır. Yazar; iç konuşmaların iç hesaplaşmalara dönüştüğü ve zaman zaman felsefi çözümlemelerin boy gösterdiği Meşakk-ı Hayat’ta, kendisini Bâbıâli’ye ilk adım attığı andan itibaren teşvik eden Ahmet Mithat Efendi’yi izlediğini  bir kez daha ortaya koyar.  “Tasvirlerinde ayrıntıyı iyi seç(en)” (Tuncer 2015: 40) Ahmet Rasim, bu eserinde ruhsal tasvirlere ayrıca önem verir. Sık sık geriye dönüşler ve iç çözümlemelerle derinlik kazandırılan ve karakterlere isim verilmeyip “adam, kadın” gibi adlandırmalar yapılan eser, Ahmet Rasim’in uzun hikâye olarak değerlendirilen eserlerinden biridir. Muallim Naci gibi, Doğu ile Batı edebiyatları arasında kalmış olan Ahmet Rasim (Akyüz 2020: 144), bu hikâyesinde de Batılılaşma olgusunun yanlış yorumlanmasının geleneksel değerlere verdiği zararlara göndermelerde bulunur.

İlk olarak Servet-i Fünun dergisinin 19-25. sayılarında 18 Temmuz-22 Ağustos 1307/1891 tarihleri arasında 7 bölüm halinde yayımlanan eser, 1307/1891 yılında Ahmed İhsan Tokgöz ve iki arkadaşının kurduğu Âlem Matbaası Ahmed İhsan ve Şürekası basımevinde neşredilir. Meşakk-ı Hayat adlı hikâyenin doğrudan konu edildiği tek eser, Zehra Hamarat’ın “Ahmed Rasim’in Eserlerinde İstanbul Folkloru” adlı yüksek lisans çalışmasıdır (Hamarat 2010: 33).

Ahmet Rasim’in biyografisi için bk. "Ahmet Rasim". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-rasim