Şevkî’nin, Mahmûd bin Osman’ın Ebû İshâk Kâzerûnî hakkında Farsça yazmış olduğu Firdevsü’l-Mürşidiyye fî Esrâri’s-Samediyye adlı kitabının Türkçeye çevirisi. Şevkî’nin eserinin ortaya çıkmasını sağlayan Firdevü’l-Mürşidiyye, Ebubekir Muhammed bin Abdülkerim adlı bir zat tarafından Ebû İshâk Kâzerûnî’nin siyer ve menkıbelerini anlatan Arapça bir eserin Farsçaya tercümesidir. Menâkıbnâme türünün ilk örneklerinden biri olan bu eser, kaynaklarda Siret-i Arabî adıyla geçmektedir (Hançer 2019: 53).

Terceme-i Menâkıb-ı Şeyh Ebû İshâk Kâzerûnî, İran’dan, Orta Asya ve Anadolu’ya kadar uzanan geniş coğrafyada İslamiyet’in intişar etmesine büyük katkıları olan âlim ve mutasavvıf Şeyh Ebû İshâk Kâzerûnî’nin hayatını, nasihatlarını, kerametlerini, başka dini hikâyeleri ve bazı peygamber kıssalarını ihtiva eden özet bir Türkçe eser olmanın yanında Şevkî’nin yazmış olduğu şiirleri de içermektedir. Şevkî’nin Yunus Emre ve Eşrefoğlu Rûmî’nin üslubunda yazmış olduğu ve konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayan bu şiirleri eseri, Farsça aslından ayıran en önemli hususlardan biridir (Bayram 2016: 60).

Terceme-i Menâkıb-ı Şeyh Ebû İshâk Kâzerûnî’nin günümüze ulaşabilen ve aynı müstensih -Nasrullah bin Mehmed- tarafından 961/1554 yılında bir ay ara ile yazılmış iki nüshası mevcuttur. Bu nüshalardan biri 106 sayfadan müteşekkil olup Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi kitaplığı 2429 numarada kayıtlıdır. Diğer nüsha ise 108 sayfadan oluşmaktadır ve Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Ömer Fazıl Aköz koleksiyonu 17 numarada kayıtlıdır. Terceme-i Menâkıb-ı Şeyh Ebû İshâk Kâzerûnî, Şevkî Efendi’nin dua ve temennilerini içeren dokuz beyitlik şiiri ile başlar ve geleneğe uygun bir şekilde tevhid, münacat ve naat ile devam eder. Şevkî sebeb-i telif bölümünde, Ebû İshâk Kâzerûnî’nin sevenleri ve müridlerinin duasını almak ve hayırla yad edilmek için bir bahar günü eseri Türkçeye çevirmeye karar verdiğini ifade eder. Bu bölümden sonra ağaz-ı destan kısmı başlar. Eserin, esasını teşkil eden bu bölüm otuz babtan meydana gelmektedir.

Biyografi tarzında manzum-mensur karışık ve kronolojik bir düzen içerisinde yazılan Terceme-i Menâkıb-ı Şeyh Ebû İshâk Kâzerûnî’nin giriş bölümünde, kısa parçalar halinde süslü nesir örnekleri görülmekle birlikte eser, genel anlamda sade nesirle açık ve anlaşılır bir üslupla yazılmıştır. Öyküleyici anlatımın ürünü olan eserde, hikâyeler/anlatılar kim tarafından rivayet edilmişse o kişinin ağzından aktarılmıştır. Eserde Şevkî’ye ait olan 17 ferd, 7 müfred, 12 kıta, 12 kıta-i kebire, 5 nazm, 2 gazel, 1 terci-i bend bulunmaktadır. Bunlar haricindeki şiirler mesnevi nazım şekliyle oluşturulmuştur. Şiirlerin büyük bölümü aruzun kısa kalıplarıyla yazılmış olup yer yer aruz kusurlarına rastlanmaktadır. Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinin görüldüğü eserde çok fazla imla hatası vardır.

Coşkun Hakan Hançer tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanan eser (2019), Fatih Bayram tarafından da kitap olarak yayımlanmıştır (2016).

Şairin biyografisi için bk. “Şevkî, Mehmet”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevki-mehmet