Ahmet Rasim’in hikâye türündeki eseri. Yazarın mektep arkadaşı Ziya Halim’in eşinin ölümü dolayısıyla yaşadığı keder kaleme alınır. Hikâye iki bölümden oluşur. İlk bölümde yazar ve Ziya Halim’in karşılaşması, Ziya Halim’in okura tanıtılması, bu ikilinin mektep sıralarında başlayan dostluğu ve Ziya Halim’in mektebin son yıllarında halasının evinin civarında gördüğü kıza âşık oluşu, ikinci bölümde ise yıllar sonra vapurda karşılaşan bu iki arkadaşın hasret gidermesi ve ardından eşinin davranışları yüzünden ondan ayrılmak isteyen Ziya Halim’in yaşadığı trajik olay anlatılır.

Hikâyenin ana kahramanı Ziya Halim bir romantiktir. Aşkı romanlardan, hikâyelerden, şiirlerden öğrenmiştir. Âşık olduktan sonra daha fazla kendini okumaya verir. Mecnun’un Leyla’ya olan aşkını örnek alır. Çünkü Mecnun aşkını göstererek dağlara çıkmış, terk-i diyar etmiştir. Yazara göre Ziya Halim adeta çocukça davranışlar içindedir. Kırmızı gül yapraklarını koparması ve bunu kitapta saklamasını örnek gösterir.

1311/1894 yılında ilk baskısı yapılan eserin başlığının hemen altında “Milli Hikâye” ifadesi bulunur. Bu eser, 1317/1901 yılında yayımlanan Ömr-i Edebî’nin 3. cildinde “Refik ve Refika” adı ile neşredilir. Yapılan ikinci baskıda ufak tefek ekleme ve çıkarmalar mevcuttur.

Ahmet Rasim’in biyografisi için bk. "Ahmet Rasim". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-rasim