Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Erkânnâmesi
erkânnâme
Hilmi (Hilmi Dede), Mehmed Ali Hilmi Dedebaba (d. ?/1842 - ö. ?/1908)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Erkânnâme, dervişlerin uymaları gereken yol kurallarını anlatan bir risaledir. Babagân kolunun 19. yüzyıldaki en ünlü dedebabası olan Mehmed Ali Hilmi Dedebaba’nın (d. 1842 /ö. 1907) Erkânnâme adlı eseri taslak niteliğindedir. Bu Erkânnâme’den alperen geleneği ile fütüvvete ilişkin gülbank ve tercümanlar çıkarılmıştır (Erdem 2011: 249). Merdivenköy Şahkulu Sultan Dergâhında yazıldığı bilinen Erkânnâme, 15 varaktan ibaret olup nesih yazı ile harekeli olarak yazılmıştır (Yüksel 2002: 150; Yakışır 2016: 15).

Münacaat ile başlayan Erkânnâme’de sırasıyla Nâd-ı ‘Alî, Tercümân-ı Dâr, Tercümân-ı Tâc, Tercümân-ı Vudû, Tercümân-ı Niyet-i Gusül, Tercümân-ı İkrâr, Şerh-i Ziyâretnâme, Du‘â’-i Ziyâretnâme, Tercümân-ı Vedâ’, Tercümân-ı Eşik, Tercümân-ı Çamaşur, Tercümân-ı Post, Tercümân-ı Meydân, Tercümân-ı Teslîm, Tercümân-ı Niyâz, Tercümân-ı Tiğ-bend, Tercümân-ı Ziyâret-i Türbe, Tercümân-ı Hatâ Kerden, Tercümân-ı Sû, Tercümân-ı Lokma, Ahşam yaturken (Okunacak duâ), Tercümân-ı Çerâğ, Tercümân-ı Hakk Hayırlı, Niyet-i Salâti’l-Fecr, Niyet-i Zuhr, Niyet-i ‘Asır, Niyet-i Mağrib, Niyet-i ‘İşâ, Niyyet-i Savm, Türbe Ziyaretine Girdikde Okuya, Türbe Ziyâret İdecek Vakit Okuya ve Gülbeng-i Sabâh başlıkları yer almaktadır (Erdem 2011: 250-255).

Erkânnâme, şu ifadelerle sona ermektedir:

Allah erenler namerde değil merde dahî muhtâc eylemeye.kimseye varup boyun bükdürüp hâlim şudur dedirmeye.

Allah Hak erenler ikrârlarımızda sâbit kadem eyleye.

Nûr-ı Nebî, Sırr-ı ‘Alî, Pîrim, Üstadım Hacı Bektâş Velî, Üçler, Yediler, Kırklar, Hâzirân, Gâ’ibân, Mühibb-i ‘Âşıkân, Sâdıkân, dem-i Kaygusız Sultân Efendimizin, El-hâc Mehmed ‘Alî Hilmi Dedebaba Efendimizin demine Hû Allah, Eyvallah, Hû Dost (Yüksel 2002: 159).

Şairin biyografisi için bk. “Hilmi (Hilmi Dede)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hilmi-hilmi-dede-mehmed-ali-hilmi

Eserden Örnekler


Münâcât

Bismillahi’r-rahmâni’r-rahîm Allahümme ente’l-Evvelü feleyse kableke şey’ün ve ente’l-Ahirü feleyse ba‘deke şey’ün ve ente e’z-Zâhirü feleyse fevkake şey’ün ve ente’l-Bâtinü feleyse dûneke şey’ün. Yâ Kâ’inen kable külle şey’in ve yâ Bâkiyen ba‘de külle şey’in. Yâ men hüve akrabü ileyhi min habli’l-Verîd. Yâ men hüve Fa’alün limâ yürîd. Yâ men yehûlü beyne’l-Mer’i ve kalbihi. Yâ men hüve bi’l-manzari’l-A‘lâ ve hüve bi’l-ufuki’l-mübîn. Yâ men leyse kemislihi şey’ün ve hüve’s-semi‘ü’l-Basîr. Yâ men hüve ‘alâ külli şey’in kadîr. İkdhâ’l-hâcâti bi-hakki Muhammedin ve âlihi’t-Tâhirîn (Yüksel 2002: 251-253).


Kaynakça


Erdem, Cem (2011). Muhammet Ali Hilmi Dedebaba Erkân-Nâmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. Ss. 245-258.

Yakışır, Akif (2016). Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Bingöl Üniversitesi: Bingöl.

Yüksel, Müfid (2002). Bektaşilik ve Mehmed Ali Hilmi Dedebaba. İstanbul: Bakış Yay.

Atıf Bilgileri


Şahinkaya, Şebnem Şerife. "Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Erkânnâmesi". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-ali-hilmi-dedebaba-erkannamesi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (HİLMİ) Hilmi (Hilmi Dede), Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle
2 KÂŞİFU’L-ESRÂR REDDİYESİ Hilmi (Hilmi Dede), Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Dr. Özlem Özdemir
Görüntüle
3 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
4 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
5 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
6 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
7 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
8 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
9 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
10 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
11 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
12 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle