MECMÛ’A-İ YÂDİGÂR / [DÎVÂNÇE] (ÂSIM)
şiirler
Âsım, Çeribaşı-zâde Mustafa Âsım Efendi (d. 1274/1858 - ö. 1337/1919)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Çeribaşızâde Mustafa Âsım ve ağabeyi Çeribaşızâde Alî (Serserî)’nin şiir ve mektuplarının toplandığı defter. Mustafa Âsım’ın emekliliğinden sonra şiirlerini bu adla yayımlamak niyetinde olduğunu bilen oğlu Mehmed İsmet, babasının vefatının ardından henüz on dört yaşında iken babası ve amcasına dair evrak ve notları Mecmû‘a-i Yâdigâr adıyla bir araya getirmiştir. Daha sonraki yıllarda Mustafa Âsım’ın ortanca oğlu İsmail Hakkı, bu defterdeki metinleri aktarabildiği kadarıyla başka bir deftere kaydetmiş ve ilk defter de kaybolmuştur. Dolayısıyla iki kardeş şaire ait manzum ve mensur metinler ikinci defter aracılığıyla bugüne ulaşmıştır.

227 sayfadan oluşan defter yedi bölüme ayırmıştır. İlk bölümde herhangi bir başlık bulunmamakta sonraki bölümler Gazeliyyât, Târîh-i Tevellüdât, Târîh-i Vefeyât Târîh-i İnşâ’ât, Beste ve Tecnîs, Mekâtibat başlıklarını taşımaktadır. Manzumelerin çoğunun başında kime ne sebeple yazıldığına dair mensur ifadeler yer almaktadır. Birinci bölümde tamamı Mustafa Âsım’a ait kaside ve gazel biçiminde kafiyeli 19, mesnevi biçiminde kafiyeli 5 manzume; terci‘-bend, tahmîs, 2 müseddes, müsebba', 2 müsemmen olmak üzere toplamda 31 manzume bulunmaktadır. Gazeliyyât bölümünde şaire ait biri muhammes, 21’i gazel başlıklı 29 manzume yer almaktadır. Târîh-i Tevellüdât, Târîh-i Vefeyât ve Târîh-i İnşâ’ât bölümlerinde doğum, ölüm ve inşa sebebiyle yazılmış 17’si gazel, 4’ü mesnevi, 2’si murabba şeklinde kafiyeli 23 manzume ve biri beyit toplamda 24 tarih manzumesi bulunmaktadır. Beste ve Tecnîs bölümünde koşma biçiminde hece ölçüsüyle yazılmış 2 manzume vardır. Mekâtibat bölümünde iki kardeşe ait mektuplarla bunlara yazılmış mektuplar bulunmaktadır. Toplamda 48 mektubunun bulunduğu bu bölümde Mustafa Âsım’ın biri mesnevi, 2’si gazel nazım şekliyle yazdığı 3 manzum mektup bulunmaktadır. Nazım şekilleri ve kafiye sistemindeki keyfilik, övgü şiirlerinin kaside olarak adlandırılmış olması, bazı şiirlerin ham hâlde görünmesi sebebiyle nazım şekilleri ve sayıları hakkında kesin bilgi vermek güç görünmektedir.

Manzumelerde klasik şiirin son dönem dil, şekil ve muhteva özelliklerinin yansımaları görülür. Vezin, kafiye, nazım şekli hususlarında çeşitlilik, keyfilik, belirsizlik; bireysel arzular, kırgınlıklar, sitemler; gündelik hayatla ilgili meseleler, konuşma dili ve üslubu Mustafa Âsım’ın şiirlerinin öne çıkan özellikleri arasındadır.

Çeribaşızâde Mustafa Âsım ve ağabeyi Serserî Alî’nin şiirlerini toplayan Mecmû’a-i Yâdigâr üzerine Nesime Ceyhan (2010) tarafından bir çalışma yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Âsım, Çeribaşı-zâde Mustafa Âsım Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asim-ceribasizade-mustafa-asim 

Eserden Örnekler


Gazel

Lutf eyle de gel sevdiğim efgânımı gör git

Aşkınla dü çeşmimden akan kanımı gör git


Ol zülf-i siyâhın göreli şâhım efendim

Sevdâya düşen çâk-i girîbânımı gör git


Hicrinle benim şâm u seher girye vü gamdan

Gîsû-yı [siyâhun] gibi zindânumu gör git


Pervâne-misâl döndü dolaşdı gönül âhir

Şem’-i ruh-ı hüsnünde yanan cânımı gör git


Ey peyk-i sabâ hâlime âgâh sen oldun

Feryâdını arz eyle de sultânımı gör git


Cellâd müjen urduğu dâğdan haberin yok

Zâlim ciğerim dağladı sûzânımı gör git


Gül bülbüle cevr etmesi mu‘tâddır

Âsım dil yâresinin çâresi dermânımı gör git (Ceyhan 2010:146).

Kaynakça


Ceyhan, Nesime (2010). 19. yy. da Harputlu İki Şâir: Mustafa Âsım ve Çeribaşızâde Ali Bey’ler. İstanbul: Selis Kitaplar.

Sunguroğlu, İshak (2013). Harput Yollarında. C. II. İstanbul: İşaret Yay.

Atıf Bilgileri


Selçuk, Bahir. "MECMÛ’A-İ YÂDİGÂR / [DÎVÂNÇE] (ÂSIM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecmu-a-i-yadigar-divance-asim. [Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle