Tarih düşürmede meşhur Sürûrî'nin bu tarz şiirlerini bir araya topladığı mecmua. Eserdeki şiirler, metnin baskısındaki Ahmed Cevdet Paşa'nın kaydına göre Sürûrî tarafından toplanmaya başlamış, ölümünden sonra kitap Keçeci-zâde İzzet Molla'ya, o da vefat edince Arif Hikmet Bey vasıtasıyla Vak'anüvîs Es'ad Efendinin eline geçmiş, Es'ad Efendi de mecmuanın içeriğine ilavelerde bulunmuştur (Vatansever 2014: 15).

Mecmuadaki tarih şiirleri, yapılan mukayeseli çalışmaya göre şu 30 başlık hâlinde toplanmıştır: 1. Tevârîh-i Cülûs-ı Âl-i Osmân, 2. Tevârîh-i Mîlâd-i Şehzâdegân, 3. Tevârîh-i Mîlâd-i Selâtîn, 4. Tevârîh-i Berây-ı Velâdet-i Zükûr ve Tevârîh-i Berây-ı Velâdet-i Duhterân, 5. Tevârîh-i Câh-ı Vezîrân-ı Şâh, 6. Tevârîh-i Râyet-keşân-ı Vezâret, 7. Tevârîh-i Ricâl-i Câh-râ, 8. Tevârîh-i Fetvâ-yı Ashâb-ı Takvâ, 9. Tevârîh-i Kuzât-ı Asâkir-i Rûmeli, 10. Tevârîh-i Nasb-ı Kuzât-ı Asâkir-i Anadolu, 11. Tevârîh-i Nasb-ı Kuzât-ı İstanbul, 12. Tevârîh-i Nasb-ı Nakîb-i Eşrâf, 13. Tevârîh-i Pâye-i İstanbul ve Mekke Vesâ'ir, 14. Tevârîh-i Mevâlî-yi İzâm, 15. Tevârîh-i Müderrisîn-i Kirâm, 16. Tevârîh-i Fütûhât-ı Selâtîn, 17. Tevârîh-i Mühimmât-ı Megâzî, 18. Tevârîh-i Sâl-i Nüzûl-i Sefâyîn, 19.Tevârîh-i Âsâr-ı Ashâb-ı Hayrât, 20. Tevârîh-i Bend ü Sebîl ü Uyûn, 21. Tevârîh-i Neşîmângâh-ı Şâhân, 22. Tevârîh-i Müstezâd, 23. Tevârîh-i Dîger Berây-ı Menâzil, 24. Tevârîh-i İrsâl-i Hatt-ı Mehâdîm, 25. Tevârîh-i Zifâf-ı Şevher ü Zen, 26. Tevârîh-i Sâl-i Şeref-iştimâl, 27. Tevârîh-i Şettâ-yı Mecmû'a-pîrâ, 28. Tevârîh-i Bekâ ez-Fenâ, 29. Tevârîh-i Sâl-i Vefât-ı İnâs, 30. Tevârîh-i Rengîn bâ-Ta'miye ve Tevârîh-i Müşkil-terîn Musanna' (Vatansever 2014: 19-58). Başlıklardan da anlaşıldığı gibi tarih şiirleri padişah cülûsları, şehzade doğumları, vezir atamaları, devlet ricalinde çeşitli görevlendirmeler, memuriyetler, yaptırılan hayrat, inşa edilen binalar, evlilikler, ölümler vs. bir çok olay için yazılmış, en hacimli bölüm olan "Tevârîh-i Şettâ-yı Mecmû'a-pîrâ"da zelzele, ölüm, savaş, sünnet, evlilik, mansıp alma, sakal bırakma, hayrat inşası, yangın, hırsızlık, cinayet gibi çok geniş yelpazede hadiselere tarih düşürülmüştür (Vatansever 2014: 49).

Eserde şiirler mısra, beyit ve müstezad şekillerinde yazılmış olup bunların çoğunluğu Sürûrî'ye aittir. 35'i müşterek olan 1067 mısra Sürûrî tarafından, 8'i müşterek 222 mısra Tâlib tarafından yazılmıştır. 72 mısra İzzet'e, 63'ü Es'ad'a, 41'i Aynî'ye, 36'sı Seyyid Vehbî'ye, 35'i Hikmet'e, 31'i İzzî'ye ait olup bunlar haricinde 179 şairin daha tarih şiirine rastlanmaktadır (Vatansever 2014: 59, 60).

Eser üzerinde İstanbul Arkeoloji Müzesi, 1035 numarada bulunan nüsha üzerinden bir çalışma yapılmış (Karaca 1994). Daha sonra yeni tespit edilen 2 nüsha (İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Şevket Rado Bölümü, nu. 177/1, nu. 177/2) ve baskısı da dâhil edilerek bir yüksek lisans tezi daha yapılmıştır (Vatansever 2014).

Şairin biyografisi için bk. "Sürûrî/Hüznî/Hevâyî, Seyyid Osman Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%2520madde-detay/sururi-huzni-hevayi-seyyid-osman