MECMÛ'A-İ ŞUĞL U İLÂHÎ VESÂİRE (ŞEREF BİN HASAN) (Fahreddin Dal Şahsi Kütüphanesi)
güfte mecmuası
Şeref Bin Hasan (d. ? - ö. 1947)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Meşhûr Balat İmâmı Hâfız Hasan Tahsin (ö. 1910) ve Yaşar Baba (ö. 1934)’nın öğrencisi olan 20. yüzyılın son zâkirbaşılarından El-Hâc Şeref b. Hasan tarafından derlenen güfte mecmuası. Türkçe ve Arapça güftelerden oluşan ve dinî musikimizin önemli formlarını ihtiva eden eser, 551 sayfadan oluşmaktadır. Eser, bir zâkirbaşının âyin sırasında veyâ diğer zamanlarda okuyacağı ilâhî, şuğul, âyin, durak tevşih, nefes vb. gibi tekke musikisi formlarında bestelenmiş güfteleri havidir (Demir 2007: V, 23, 32).

Mecmuanın miklebinde “Bu Mecmû’a-i Zâkir’in Sâhibi Hâcî Şeref Efendi” şeklinde bir kayıt düşülmüştür. Mecmuanın ön kapağının iç kısmında Şeref Efendi’nin bir fotoğrafı ve hocası Yaşar Baba tarafından verilen icazet mevcuttur. Mecmuanın üçüncü sayfasında da hocası Hâfız Hasan Tahsîn tarafından verilen icazet yer almaktadır. Ayrıca mecmua yaprakları arasında ayrı bir kâğıtta Üsküdarlı meşhur Zâkir Ârif Efendi’nin 1312/1894 yılında tertip ettiği “‘Nevbe Usûlü” bulunmaktadır (Demir 2007: 33).

Mecmuada; şuğul, durak, ilâhî, cumhûr, demdeme, ism-i celâle kalkarken okunan ilâhîler, kaside, münacat, nefes, Mevlevî ayini, kıyam ilahisi, savt, tapu savtı, tevşih, muharrem ilâhîsi gibi formlardan eserler mevcuttur. Eserde 239’u şuğul olan toplam 599 şiir vardır. Bunlardan 268 tanesinin şairi belli değildir. Geriye kalan 331 şiir ise 131 şaire aittir. Söz konusu şairler ve şiir sayıları şu şekildedir: Abdurrahîm, Abdurrahîm Tırsî (2), Abdülahad Nûrî, Abdülfettâh, Abdüssamed, Âdile Sultân, Adlî (3), Âhî, Ahmed Rifâyî, Ahmedî, Ahmedü’l-Bedevî, Aktâbî, Anbarî Osmân, Ârif, Azîzî, Bağdâdî, Bayrâm-ı Velî, Bilâl-i Habeşî, Burûsî İsmâ’îl Hakkî Efendi, Câbirî, Dervîş Himmet, Dervîş Mûsâ, Dervîş Osmân, Ebûbekr-i Sıddîk, Emîr Sultân, Enverî, Eşrefoğlu Rûmî (13), Fazlî Osmân, Fenâyî (2), Fevzî, Fu’âdî, Fuzûlî (3), Gafûrî (2), Gülşenî İbrâhîm, Gülşenî Sezâyî, Hakkî (7), Halîl Nablûsî, Hamdî, Harâbî, Hasan Dede, Hassân, Hâşim Baba, Hâşimî, Hatâyî (3), Hayrî, Hilmî (2), Himmet (4), Himmetzâde Dervîş Abdullâh, Hüdâyî (15), Hüsnî, III. Selîm (Hâlıkî), İbn Fâriz, İbrâhim Hakkî, İkbâlî, İzzî (2), Kâ’imî, Kabûlî, Kâhyâzâde Ârif, Kâmil, Kaygusuz Abdâl, Kenzî (3), Kul Yûsuf, Kuloğlu, Lâ’î, Lebîb, Leylâ, Meftûnî (II. Mustafa Han), Merkezî, Mevlânâ, Muhammed Muhyiddîn, Muhtâr, Muhyî (2), Nahîfî, Nakşî (4), Nasûhî (3), Nazîf (Rif'at Bey), Nazîf Dede, Nazîm (2), Nazmî, Neccârzâde Rızâ/İbn Neccâr (2), Nedîm, Niyâzî-i Mısrî (28), Nûrî (4), Osmân, Recâyî (2), Rızâ, Rûşenî (2), Sa‘dî (2), Sa‘dî (2), Safvet, Sahvî, Selâmî (Alî Efendi) (3), Seyyid Nesîmî (4), Seyyid Seyfullâh Nizâmoğlu (15), Sezâyî (12), Sıddîk, Sinân Ümmî, Sivaslı Abdülmecid Şeyhî, Sivaslı Şemsî (2), Sultân Bahâeddîn, Sultan I. Ahmed (2), Sultân Veled, Süleymân (2), Sümbülî Fahrî, Sünbülî (3), Şâdî, Şâkir, Şemseddîn, Şemsî (7), Şems-i Tebrîzî (4), Şerîfî, Şeyh Cemâlî Halvetî, Şeyh Cemâlî, Şeyh Gâlib, Şeyh İbrâhim Sinânî, Şeyh Kâmil, Şeyh Mehmed Bekrî, Şeyh Vefâ, Tâlib, Tarsûsî Şeyh Mehmed Efendi, Ulvî (2), Üftâde (2), Ümmî Sinân (4), Üsküdarlı Osmân Şemsî Bey (2), Ya’kûb, Yûnus Emre (58), Zâkir, Zekâyî (6), Ziyâ (Demir 2007: 32-35).

Eserde altı bestekârın adı geçmektedir. Bestekârı belli olan eser sayısı 12'dir. Hammâmîzâde Ser-müezzin İsmâ'îl Dede’nin 4, Dervîş Mustafâ Dede’nin 3, Hoca Zekâyî Dede’nin 2, Tarsûsî Şeyhi Mehmed Efendi, Hüseyin Fahreddin Dede ve Hammâmî Osmân Efendi’nin ise birer bestesi bulunmaktadır (Demir 2007: 34).

Mecmuada 37 farklı makamdan eser vardır. Makamları belirtilmeyen eser sayısı 11’dir. Makamı bilinen güftelerin sayısı ise 588’dir. Mecmuada geçen makamlar ve eser sayıları şöyledir: Acem (11), Acemaşirân (3), Bestenigâr (9), Beyâtî (23), Bûselik (2), Çargâh (5), Dügâh (8), Evc (26), Ferahnâk (3), Hicâz (58), Hicâzkâr, Hüseynî (53), Hüzzâm (35), Irâk (12), Karcığar (3), Mâhûr (16), Muhayyer (14), Müsteâr, Nevâ (27), Nihâvend (5), Nişâbûr, Nühüft (2), Pençgâh, Rast (80), Rastıcedîd, Rehâvî, Sabâ (48), Sazkâr, Segâh (32), Sûzidil (7), Sûzinâk (3), Şeddiarabân, Şehnâz (7), Şevkutarâb, Uşşâk (85), Uzzâl, Yegâh (Demir 2007: 34).

Yakın tarihimizin önemli güfte mecmualarından biri olan bu eser, Aynur Demir tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (2007).

Kaynakça


Demir, Aynur (2007). XX. Yüzyılda Şeref Bin Hasan Tarafından Düzenlenen Yazma Dînî Güfteler Mecmûası. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Toptaş, Emine Sıdıka. "MECMÛ'A-İ ŞUĞL U İLÂHÎ VESÂİRE (ŞEREF BİN HASAN) (Fahreddin Dal Şahsi Kütüphanesi)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecmu-a-i-sugl-u-ilahi-vesaire-seref-bin-hasan-fahreddin-dal-sahsi-kutuphanesi. [Erişim Tarihi: 06 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle