- Yazar Biyografisi (TEİS)
? - Madde Yazarı: Emine Sıdıka Toptaş
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Bilinmiyor
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Derleme
- Türü/Formu:Mecmua
- Yayın Tarihi:19/12/2021
MECMÛ'A-İ EŞ'ÂR (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan Kitaplığı, 1972)
şiir mecmuası?
ISBN: 978-9944-237-87-1
Derleyeni bilinmeyen şiir mecmuası. Temmet kaydında İbrâhîmü’l-Halîm ismi yer almaktadır. 405 varaktan oluşan eserde 101b-102a ile 105b-106a arasında birer varak olmak üzere iki varak kopmuştur. Derlenme tarihiyle ilgili bir kayıt bulunmayan mecmuada ağırlıklı olarak 15 ve 16. yüzyıldan şairlerin şiirleri yer almaktadır. 17 ve 18. yüzyıl şairlerine ait şiirler mevcutsa da mecmuayla ilgili bir çalışmada sebepleri açıklanarak mecmuanın en geç 16. yüzyılın sonu veya 17. yüzyılın başında derlenmiş olabileceği belirtilir (Hayal 2016: 5-6). Mürettep bir divan şeklinde tertip edilen eser; kaside, musammat ve gazel nazım şekilleriyle kaleme alınmış şiirlerden oluşmaktadır.
Mecmuada 288 şairin 3483 şiiri bulunmaktadır. En çok şiiri bulunan şairlerden ilki 13 kaside, 1 terci-bend, 5 muhammes, 4 tahmis ve 370 gazel ile Bâkî; ikincisi 10 kaside, 2 terci-bend, 2 murabba ve 186 gazel ile Necâtî Beğ; üçüncüsü ise 1 kaside, 1 terci-bend, 1 tahmis, 1 murabba ve 137 gazel ile Emrî’dir. Mecmuada yer alan bazı şairlerle şiir sayıları şöyledir: Adlî (5), Ahdî (41), Âhî (34), Ahmed Paşa (98), Âlî (12), Amrî (5), Âşık (5), Atâ (8), Atâyî (5), Bahârî (6), Basîrî (5), Behiştî (41), Belîgî (5), Ca’fer Çelebi (29), Celîlî (5), Cem Sultân (56), Cinânî (6), Çeşmî (8), Dânişî (13), Derûnî (9), Enverî (7), Fânî (18), Fazlî (6), Fevrî (53), Figânî (42), Firâkî (6), Firdevsî (14), Fuzûlî (66), Gıyâsî (7), Harîmî (5), Hâtemî (6), Hayâlî Beg (120), Hayretî (94), Helâkî (5), Hilâlî (15), Hudâyî (18), Husrev (4), Hüdâyî (29), İshâk (82), İzârî (25), Kâdirî (6), Kemâl Paşa-zâde (8), Kemâl-i Zerd (5), Lâmi’î (10), Me’âlî (14), Mecdî (45), Medhî (6), Mesîhî (68), Muhibbî (50), Nazmî (62), Nev’î (44), Nihânî (59), Nişânî (6), Niyâzî (31), Nizâmî (76), Râ’yî (5), Rahmî (59), Ref’î (26), Remzî (49), Revânî (41), Rızâyî (49), Rûhî (6), Sa’yî (7), Sâbirî (12), Sabrî (8), Sâfî (11), Sânî (14), Sebzî (8), Selmân (9), Sinânî (5), Sun’î (12), Sûzî (5), Sühâyî (7), Sürûrî (13), Şem’î (64), Şeyhî (53), Şühûdî (6), Tâli’î (10), Ubeydî (61), Ulvî (37), Usûlî (9), Ümîdî (12), Vâlihî (49), Vasfî (7), Vusûlî (48), Yahyâ Beg (95), Zâtî (83).
Eser 51 kaside, 94 tahmis, 47 murabba, 42 muhammes, 32 müseddes, 28 terci-bend, 19 müstezad, 5 müsebba, 1 taştir, 1 muaşşer, 1 matla, 1 suʼâl-cevâb, 3173 gazelden oluşmaktadır. Mecmuada şairi bilinmeyen 10 gazel, 1 müseddes, 1 adet de suʼâl-cevab şeklinde şiir yer almaktadır. Eser, dönemin şiir anlayışını yansıtması ve şiir sayısı bakımından dikkat çeker. Aklî, Alîmî, Anâyî, Âzâdî, Belâyî, Beytî, Bî-kesî, Civânî, Ezherî, Gammî, Gıyâsî, Günâhî, Hâfî, Hâlî, Hâlisî, Hasbî, Hâtemî, Hâtıfî, Hâverî, Hazânî, Hicvî, Husrev, Hümâ, Hümâyî, Îdî, Kıyâsî, Lebîbî, Lisânî, Mahfî, Merâmî, Muhtarî, Muslihî, Mübînî, Müfti-zâde Rûhî, Necâhî, Nehârî, Nikâbî, Ra’nâ, Rahîkî, Rûhî A’nî, Rumûzî, Saydî, Sihrî, Sipâhî, Sivâyî, Su’ûdî, Sübûtî, Sücûdî, Sühâyî, Süvârî, Şâvur, Şikârî, Şu’â’î, Şurû’î, Zînetî gibi dîvân sahibi olmayan şairlerin şiirlerini ihtiva etmesi yönüyle de mecmua önemli sayılabilecek niteliktedir.
Mecmû'a-i Eş'âr, 6 parça hâlinde yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (Çolak 2013; Belenkuyu 2013; Koca 2014; Aşkan 2015; Bozyiğit 2015; Hayal 2016).
Kaynakça
Aşkan, Melek (2015). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan №:1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr. 240b-280a) (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Belenkuyu, Bekir (2013). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr. 80b-160a) (İnceleme- Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Bozyiğit, Esra (2015). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr. 280b-360a) (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Çolak, Ahmet (2013). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr.1b-80a) (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Hayal, Züleyha (2016). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr. 360b-405a) (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Koca, Sümeyye (2014). Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr (Vr. 160b - 240a) (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.