MECMÛ‘A-İ EŞ‘ÂR (NÂŞİD) (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Kitaplığı, 1127)
şiir mecmuası
Moralı Nâşid İbrahim Bey

ISBN: 978-9944-237-87-1


Moralı İbrahim Nâşid Bey (d.1162/ 1748-49- ö. 1206/1791) tarafından derlenen şiir mecmuası. Mecmuanın adı Tezkîre-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî’de "Müntehabât-ı Eş‘âr" olarak da geçmektedir (Kılıç 2017: 7). Zahriyesinde yer alan bilgiye göre eser, Safer 1181/Haziran-Temmuz 1767 yılında tertip edilmiştir. 336 varaklık mecmuanın metni talik hatla  yazılmıştır.

Mecmuada gazel (1335), kaside (28), terkib-i bend (6), tahmis (5), mesnevi (3), nazm (1), müfred (1) nazım biçimlerinde tamamı aruz vezniyle ve Türkçe olarak kaleme alınmış toplam 1399 manzume yer almaktadır. Söz konusu şiirler, başta 17. yy olmak üzere 16 ve 18. yüzyıllar arasında yaşamış olan 100 şairden seçilmiştir. Bazı şairlerin yaşadıkları yüzyıl kesin olarak tespit edilememiştir. Mecmuada en çok şiiri bulunan şairler; Nâbî (107), Nâ’ilî (105) ve  Nazîm (86)'dir. Mecmuada yer alan şairlerle şiir sayıları şu şekildedir: Adlî, Âlî, Ârif (38), Arzî, Âsım, Âzerî (2), Âzim, Azîz (4), Azîzâ, Bağdâdî (2), Bahâyî (18), Bâkî (11), Cem‘î, Cevrî (5), Dürrî, Es‘ad (2), Fâ’îk (3), Fâ’iz, Fâ’izî (44), Fasîh (76), Fehîm (72), Fennî, Ferîd (Çelebi) (6), Fevrî, Feyzî, Fuzûlî (3), Gınâyî, Hâfız, Hamdî, Hâşim, Haylî, Hevâyî (53), Itrî (2), İshak, İsmetî (19), İzzetî, İzzî, Kâmî, Kâşif (3), Lem‘î (3), Lutfî, Mâcid (12), Mâdih, Mânî, Mantıkî (2), Mezâkî (62), Münîrî, Na‘tî (14), Nâ’ilî (105), Nâbî (107), Nâdirî (31), Nahîfî (22), Nâzım (2), Nâzik, Nazîm (86), Nâzimâ, Nazmî, Nedîm (5), Nef‘î (40), Neşâtî (4), Nizâmî, Râbıt, Râgıb, Rahîmî (2), Rahmî, Râmî (3), Râsih, Râşid (3), Resmî, Reşîd, Reşkî, Rızâyî (6), Riyâzî (34), Rûhî (13), Rüşdî (28), Rüşdî (Dîvâne), Sa‘dî (5), Sâbit (49), Sabrî (71), Sâfî, Sâkıb (2), Sâmî (3), Sırrî (Üsküdarlı) (35), Sırrî, Sûzî (2), Şehrî (51), Şemsî, Şeyhî, Şinâsî (28), Tab‘î, Tâhir, Tâlib (13), Tıflî, Ulvî, Vecdî (64), Vehbî (9), Veysî (2), Yahyâ (61), Yümnî (2). 

Mecmuada en çok tercih edilmiş nazım şekli olan gazellerin dizilişinde genel olarak elifba sırasına uyulduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca kafiye, redif ve vezin birlikteliği olan gazellerin sayısı da önemlidir. Bunlar arasında nazire olduğu şiirin başlığında yahut manzumenin herhangi bir beytinde belirtilmiş gazel sayısı ise 31, belirtilmeyip diğer nazire mecmualarında yer alan gazel sayısı 24’tür. Sadece aynı kafiye, redif ve vezne sahip gazellerin sayısı ise 295’tir. Eserde bahariyye, hammamiyye, hezl, hicviyye, ıydiyye, maktel, medhiyye, miraciyye, münacat, naat, nasihatname, ramazaniyye, sakiname, sergüzeştname, şikayetname, şitaiyye, temmuziyye ve tevbename olmak üzere 18 farklı edebî türe yer verilmiştir. Eser, divanlarının var olup olmadığı henüz bilinmeyen Na‘tî, Mâcid ve Rûhî gibi şairlerin şiirlerini barındırması bakımından kayda değerdir.

Mecmû‘a-i Eş‘âr üzerine bir doktora tezi hazırlanmıştır (Büyükada 2022).

Mecmua derleyicisinin biyografisi için bk. “Nâşid, İbrâhim Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasid-ibrahim-bey 

Kaynakça


Büyükada, Merve (2022). Moralı Nâşid İbrahim Bey’in Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 1127 Numarada Kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘âr’ı (İnceleme- Metin ve MESTAP’a Göre Tasnifi). Doktora Tezi. Giresun: Giresun Üniversitesi.

Kılıç, Filiz (2017). Şefkat-i Bagdâdî, Sefkat Tezkiresi (Tezkîre-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî). Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194367/sefkat-tezkiresi-tezkire-i-suara-yi-sefkat-i-bagdadi.html [Erişim tarihi: 02.09.2022]

Atıf Bilgileri


Büyükada, Merve. "MECMÛ‘A-İ EŞ‘ÂR (NÂŞİD) (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Kitaplığı, 1127)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecmu-a-i-es-ar-nasid-topkapi-sarayi-muzesi-kutuphanesi-hazine-kitapligi-1127. [Erişim Tarihi: 07 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (NÂŞİD) Nâşid, İbrâhim Bey Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
2 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
3 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
4 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
9 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
10 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
11 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle