MECMÛ'A-İ EŞ'ÂR (ÂRİF) (Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Koleksiyonu, Manzum 555)
şiir mecmuası
Arif (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ârif mahlaslı bir şair tarafından muhtemelen 18. yüzyılda derlenen şiir mecmuası. Eser, kütüphane kataloğunda “Mecmû'a-i Eş’âr” adıyla kayıtlıdır. İçerisindeki Ârif mahlaslı bazı şiirlerin başlığında “li-nâmıkıhi’l-fakîr” ibaresinin yazılmış olması sebebiyle mecmuanın mürettibinin bu kişi olabileceği düşünülmüştür. Bu tespit doğrultusunda 18. yüzyılda yaşamış Ârif mahlaslı şairler ile ilgili bir araştırma yapılmış; ancak mecmuada hakkında başka bir bilgi bulunmadığı için söz konusu kişinin kimliğini tespit etmek ve hayatı hakkında bir bilgiye ulaşmak mümkün olmamıştır (Dağ 2022). Yazmadaki numaralandırmadan hareketle 236 varaktan meydana geldiği görülen mecmua, kütüphane kataloğuna 171 yaprak olarak kaydedilmiştir. 70 sayfası boş olan mecmuada 554'ü Türkçe, 30'u Farsça ve 9'u Arapça olmak üzere toplam 593 şiir yer almaktadır. Eserde Arapça ve Farsça manzumeler dâhil şairi bilinen ve bilinmeyen toplam 285 gazel, 22 kıt’a, 7 kaside, 4 müseddes, 2 tahmis, 2 rubai, 2 terkib-i bend, 269 müfred yer almaktadır.

Mecmuada 15 ve 18. yüzyıllar arasında yaşamış müelifi belirtilen toplam 100 şaire ait 359 şiir yer almaktadır. Bu manzumeler dışında mecmuada yer alan 13 gazelin, 201 müfredin, 1 rubainin ve 15 kıt’anın şairi tespit edilememiştir. Mecmuada yer alan 22 tane şiir ise mecmuanın mürettibi olan Ârif’e aittir. Mecmuada 37 gazelle en çok şiir Nâbî’ye aittir. Nâbî’den sonra 28 gazelle Bâkî, 24 gazelle Râşid, 22 gazelle Fasîh gelmektedir. Mecmuada Arapça ve Farsça manzumeler ve mensur metinler de bulunmaktadır. Arapça ve Farsça gazeller Câmî, Hafız, Kasım Hayyam ve Sa’ib’e aittir. Mensur metinler, bir lügatçe ile yazara ait çeşitli notlardan oluşmaktadır. Mecmuada belli bir tasnif ve tertip yöntemi gözetilmemekle birlikte nazirelerin art arda sıralandığı, bazı kısımlarda ise aynı şaire ait gazellerin arka arkaya kaydedildiği görülmektedir (Dağ 2022: 6-21).

Mecmuada şiiri bulunan şairler ve şiir sayıları şöyledir: Âdem Efendi (2), Adlî (2), Akkovalızâde Hâtem Efendi (3), Âlî, Ârif (22), Arzî Dede, Atâyî, Âsım İsmâ’îl Efendi, Azmîzâde, Bahâ’î (2), Bâkî (37), Bedir Ağa (2), Belîg (2), Bezmî (2), Câzim, Cevrî (4), Cinânî (3), Dürrî (4), Emînî (3), Emrî, Fâ’ik, Fâ’izî (5), Fasîh (24), Fehîm (11), Fenâyî (2), Fuzûlî (5), Gevherî (3), Hâmî, Hayâlî (3), Haylî, Hıfzî Efendi, İbn-i Kemâl (2), İsmetî (4), İshak Efendi, Kâmî-i Edirnevî, Kânî, Kâtib Çelebi (2), Kâtibî, Lâmi’î, Lutfî, Mahtûmî (2), Makâlî, Mantıkî, Mollâ Celâleddîn, Muhibbî, Muhlis, Mustafâ Paşa, Münîfî, Münîrî (2), Nâbî (43), Nâcî Mollâ, Nâdirî (2), Nâ’ilî (6), Nahîfî (2), Nâmî (2), Nasûhî, Nâzım (4), Nazîm, Necîb, Nedîm (4), Nef’î (3), Neşâtî, Nev’î, Neylî, Râcî, Râgıb Paşa, Râmî Paşa (2), Râmiz Efendi (5), Râşid (24), Râzî, Resîmü’l-Mevlevî, Riyâzî (3), Rüşdî (3), Rûhî, Sâbit (17), Sabrî (8), Sa’dî Efendi, Sâkıb Efendi, Sâmî Efendi, Sâni’î, Sehmî, Sehvî Çelebi, Sırrî (2), Şâkir Beg, Şehrî (5), Şemsî, Şeyhülislâm Yahyâ (2), Şinâsî (3), Tâlib, Tarzî, Tıflî Çelebi (2), Ulvî (5), Vahîd, Vâsıf (2), Vâsık (2), Vehbî (4) Veysî, Yahyâ Efendi, Zeyneb Kadın, Zihnî.

Mecmua üzerine MESTAP Projesi çerçevesinde bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Dağ 2022).

Kaynakça


Dağ, Mustafa (2022). Millet Kütüphanesinde Ali Emiri Koleksiyonunda 555 Numarada Kayıtlı Mecmuanın Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi Projesine (MESTAP) Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


BELLİ, HANDAN. "MECMÛ'A-İ EŞ'ÂR (ÂRİF) (Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Koleksiyonu, Manzum 555)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecmu-a-i-es-ar-arif-millet-yazma-eser-kutuphanesi-ali-emiri-koleksiyonu-manzum-555. [Erişim Tarihi: 05 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle