MECMA'U'L-LETÂYİF (SİRÂC BİN ABDULLÂH)
hikâyeler
Sirâc bin Abdullâh (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sirâc bin Abdullâh tarafından türlü anlatıların bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş 123 varaklık mensur eser. Eserin yazılış tarihi bilinmemekle birlikte gramer özellikleri itibarıyla Eski Anadolu Türkçesi dönemini yansıttığı söylenebilir. Kimliği hakkında adından başka bir bilgi bulunmayan (Kavruk 1998: 156) müellif, baş kısımlarda (1b-2b) eseri kaleme alma sebebini ifade etmiş ve eserin bölümleri hakkında bilgi vermiştir. Buna göre; günlerden bir gün rahatça/sıkıntısız bir biçimde otururken Kur’an’dan, İncil’den, Tevrat’tan ve Zebur’dan birer zerre bir araya getirmek isteğiyle bilhassa Kur’ân’dan ayetlere, peygamberler tarihine, Hz. Muhammed’in hadislerine, padişahların öğütlerine, karada ve denizlerdeki gazaların sevabına yer verdiğini; her bir bölümü de bir diğeri üzerine mukaddem kıldığını belirtmiştir (vr. 1b). Her nerede Kur’an ve hadis lafzı geçerse onu kızıl mürekkeple yazacağını; İncil’de, Tevrat’ta ve Zebur’da anlatılanları da Türkçeye tercüme edeceğini ifade etmiş (vr. 2a) ve eserine "Mecma’u’l-Letâyif” adını verdiğini kaydetmiştir (vr. 2b/2). Eserin Amasya Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi, Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, Vatikan Kütüphanesi, Avusturya Ulusal Kütüphanesi, Konya Mevlana Müzesi, Süleymaniye Ayasofya Kütüphanesi ve Milli Kütüphanede olmak üzere sekiz nüshası mevcuttur.

Mecma'u'l-Letâyif, kimi tarihî nitelikte olan kimi de günlük hayatta karşılaşılabilecek beşerî nitelikteki türlü olayları beş bölüm hâlinde bir araya getirmiştir. Bölümlerin başlıkları ve izahları şu şekildedir: "Bâb-ı evvelki": Kur’an’a, hadislere, evliya ve halifelerin sözlerine ve padişahların öğütlerine dayanır. "Bâb-ı ikinci": Kur’an ve hadislerle karada ve denizlerdeki gaza faaliyetlerinin sevabına dayanır. "Üçünci bâb": Kur’an’da anlatılan peygamberler tarihine ve Zebur’dan öğütlere dayanır. "Bâb-ı dördünci": Kur’an’dan, İncil’den ve Tevrat’tan örneklerle Hristiyanlık ve Yahudiliğin batıl taraflarının anlatılmasına dayanır. "Bâb-ı beşinci": Hristiyan ve Yahudilerin sorularıyla Müslümanların cevaplarına dayanır. Müellif, eserde (vr. 58a) Tevârîh-i Enbiyâ adında başka bir kitabı daha olduğuna ve bu kitapta Mecma’u’l-Letâyif’te anlattıklarının yanı sıra başkaca bazı bilgilere yer verdiğine değinmişse de kütüphane kayıtlarında söz konusu kitaba dair herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır.

Sirâc bin Abdullâh eserinde Dürerü’l-Hükkâm fî-Şerhi Gureri’l-Ahkâm, Mesnevî, İskender-nâme, Tuhfetü’l-Mülûk, Tefsîr-i Begavî, Mişkâtü’l-Mesâbîh, Câmâsb-nâme, Kimyâ-yı Sa’âdet, Tefsîr-i Teysîr gibi eserlerle Ka’bü’l-Ahbâr (r.a.), Kuşeyrî, Vehb b. Münebbih gibi şahıslara sık sık atıfta bulunmuş ve onlardan aktarımlar yapmıştır. İçerdiği anlatıların çeşitliliğiyle öne çıkan eser, sahip olduğu dil hususiyetleriyle de zengin bir anlatım ve ifade gücünün kayda değer bir örneği olma özelliği göstermektedir.

Mecma'u'l-Letâyif üzerine muhtelif araştırmacılar tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır (bk. Çiçekler 2017; Akın 2018; Gödek 2018; Yaşar 2019; Aktaş 2019).

Kaynakça


Akın, Bedia Aybey (2018). Mecma'i’l-Letayif'in Viyana Nüshası: Dil Özellikleri - Metin- Dizin. Yüksek Lisans Tezi. KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi.

Aktaş, Yasemin (2019). Mecma'ü'l-Letâyif (30a-58b varaklar) Giriş-İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım. Yüksek Lisans Tezi. Düzce: Düzce Üniversitesi.

Çiçekler, Ahmet Naim (2016). Mecma’i’l-Letâyif (İnceleme - Tenkitli Metin - Sözlük - Tıpkıbasım). İstanbul: Kesit Yay.

Gödek, Gülşah (2018). Mecma‛ü'l-Letâyif (Giriş-Dil İncelemesi-Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi.

Kavruk, Hasan (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikayeler. İstanbul: MEB Yay.

Yaşar, Remziye (2019). Mecma'ü’l-Letâyif (1b-29b) Giriş-İnceleme- Metin- Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım. Yüksek Lisans Tezi. Düzce: Düzce Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Gödek Arslan, Gülşah. "MECMA'U'L-LETÂYİF (SİRÂC BİN ABDULLÂH)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecma-u-l-letayif-sirac-bin-abdullah. [Erişim Tarihi: 18 Mart 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
2 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
3 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
4 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
5 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
6 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
7 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle