Mevlânâ’nın yedi oturumda verdiği yedi vaazın kâtip dervişlerince veya Sultân Veled ve Hüsâmeddîn Çelebi tarafından yazılmasıyla oluşan Farsça mensur-manzum karışık eser. Mevlânâ’nın söz konusu vaazları hangi tarihlerde verdiği hususunda iki görüş vardır. Genel görüş, Mevlânâ’nın bu vaazları, Şems ile tanışmasından önce verdiği yönündedir. İkinci görüş ise onun bu vaazları Şems’ten sonra bıraktığı bilgisinin belgelerle sabit olmasıdır. Ancak hazretin Şems’ten sonra da bazı dost meclislerinde vaazlar verdiği bilgimiz dâhilindedir.

Mecâlis-i Seb'a’nın, meclislerinde izlenen genel vaaz yöntemini şu şekilde tarif etmek mümkündür: Her mecliste hutbeye ahenkli bir lisan ve secili şiirsel cümlelerle giriş yapılır. Hutbe esnasında ileri sürülen görüşler, birçok ayete atıf yapılarak Kur’ânî delillerle desteklenir. Bu atıflardan maksat, Allah'ın kudret, hikmet, ululuk ve tevhit yönünden övülmesidir. Hutbenin sonunda Hz. Peygamber'e, dört halifesine, ashabına ve bazen de Hz. Hasan ve Hüseyin'e rahmet okunarak dua nitelikli bir münacata geçilir. Bu faslı, konunun esasını teşkil eden bir hadisle vaaza başlama adımı takip eder. Bu temel hadis açıklanıp şerh edilirken Mevlânâ, vaazın getirdiği çağrışımlara bağlı olarak konuyla ilgili ayetleri sıralar ve temel aldığı hadisi aynı düzlemde izah eden başka hadisleri zikreder. Bu sırayı, konuya uygun hikâye ve anlatılar izler. Mevlânâ, bütün vaaz boyunca meseleye çok farklı pencerelerden bakan engin kavrayışının ürünlerini, dinleyenlere edebî ve estetik düzeyden ödün vermeksizin aktarır. Mevlânâ vaaz konularını edebî ve estetik bir düzeyde ele almasına rağmen bunları çok yerinde ve isabetli geçkilerle halk seviyesine indirgemekte oldukça maharetlidir. O, ele aldığı vaaz konularını mutlaka yaşanılan ortam ve günlük yaşayıştan örneklerle birbirine bağlar. Temel fikirlerini her vaazda tekrar ettiği halde, bu tekrarları her mecliste ayrı bir sonuca bağlayarak dinleyenlere kendine özgü bir anlatım ziyafeti sunar. Vaazın sonlarına doğru, dinî-tarihî kıssalardan seçilen ibretlik bazı olaylar, etraflıca anlatılıp dinleyicilerin ilgisini canlı tutan bir şerh yöntemiyle işlenir. Vaazın nihayetinde, Allah'a hamd edilip Hz. Peygamber'e, onun soyuna ve ashabına salavat getirilerek meclis bitirilir (Gölpınarlı 1965: 2).

Abdülbaki Gölpınarlı'nın belirlediğine göre Mecâlis-i Seb’a’daki meclislerin içerikleri şöyledir. 1. Meclis: Ümmetin bozguna düşmesi, Mücahede, Süleyman-Tac, Besmeleyi tefsir, Peygamberin mucizesi Ay'ın yarılması, Gulyabânî ile temsil, Tövbe, Kasap-kuş, Hamza-Vahşi, Barsîsâ hikâyesi, Besmele, Nûh-Tûfân. 2. Meclis: Tanrıya yöneliş, Gönül zenginliği, Tilki-davul, Edhemoğlu İbrâhîm, Süleymân-Hüdhüd-Belkıys, Hişâm'a ait bir hikâye, Besmele. 3. Meclis: Hârise'nin görüşü, Pâdişâh-doğan, Zâhid-arif, Pâdişâh-kul, Hacet dileme vakti, İyi niyet. 4. Meclis: Topluma rahmet olanlar, Kulluk, Azim hikâyesi, Nâsûh tövbesi, Mukbil-i Tammar ve Salebe. 5. Meclis: Abdülmuttalib'in yağmur duası, Kulluk, Habîb-i Acemî, Doymayan öküz-hırs, Benlik, İnsanların bölükleri. 6. Meclis: Tevrat'taki öğüt ve dünya, Lâ-İllâ. 7. Meclis: Aklın şerefi, Her şeyin bir terazisi var, Bilgi, Yaratışın gayesi, Özden doğan bilgi-öğrenilen bilgi, Balık-yılan temsili (Gölpınarlı 1965: 136-137).

Mecâlis-i Seb’a ilk olarak Üsküdar Hacı Selim Ağa Kütüphanesindeki 788/1386 tarihli nüshası esas alınarak neşredilmiştir. Eserin Ahmed Remzî Akyürek tarafından tashih edilen Farsça metni, kitapçı Rizeli Mehmed Hulûsî’nin tercümesi, Feridun Nafiz Uzluk’un takdimi ve incelemesiyle birlikte Mevlânâ’nın Yedi Öğüdü adıyla yayımlanmıştır (1937). Uzluk'un metnini ve ona dayanan tercümeleri yetersiz bulan Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlana Müzesi Kütüphanesindeki 79 numaralı mecmuada yer alan en eski ve en sağlam nüshayı esas alarak eseri tekrar Türkçeye tercüme etmiştir (1965). Söz konusu yazmanın metni Tevfîk Sübhânî tarafından Tahran'da Mecâlis-i Seb'a (Heft Hitâbe) adıyla bastırılmıştır (1365). Bunlardan başka eser üzerine farklı kişiler tarafından tercüme ve seçmeler niteliğinde çok sayıda neşir yapılmıştır (bk. http://mevlanader.com/mevlana-bibliyografyasi-kitaplar/)

Nâsirin biyografisi için bk. “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Muhammed Celâleddîn, Hudâvendigâr”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevlana-celaleddini-rumi-muhammed