MASUMİYET (ABDULLAH CEVDET)
şiirler
Abdullah Cevdet (d. 9 Eylül 1869 - ö. 29 Kasım 1932)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdullah Cevdet’in telif ve tercüme şiirlerden oluşan eseri. Kapak kısmında Shakespeare’in “Elfâz ile ifâde edilebilen ızdırâbât, / Izdırâbâtımızın en hafifleridir.” mısralarına yer verilmiştir. “İshak Sukûtî ve Ramazan Tevfik Birâderlerime” ithafını taşıyan eser biri ilhamla yazılmış, biri tercüme ve on dokuzu telif olmak üzere yirmi bir şiir ihtiva etmektedir. “İfade” kısmında yazar, mecmuayı teşkil eden şiirlerin “yazılmış olmak için değil, hissolunduğu için” kaleme alındığını belirtir ve muhtevanın niteliğini açıklar. Eserin asıl adının “Lahd-ı Ma‘sumiyet” olduğunu, daha sonra değiştirildiğini kaydeden Abdullah Cevdet, şiirlerinin elem ve ızdırabı yansıtan temaları nedeniyle kitaba “bir şâ‘iriyetin nefs-i vâpesinleri” adını vermenin daha uygun olabileceğini belirtir.

Yedi bölümden oluşan “Ma‘sumiyet” adlı şiirde sevgisizlikten ve hayattan şikâyet, kötümserlik, hüzün, ümitsizlik, yok olma arzusu hâkimdir. Şiddetli tabiat hâdiselerinin kendisine yönelmiş olduğunu tasavvur eden şiir öznesi, Kemal Özdemir’in de ifade ettiği gibi kainatta mevcut olan her şeyin insanı perişan etmek üzere bulunduğunu düşünür. Abdullah Cevdet, şiirin sonuna eklediği açıklamada manzumeyi yazdığı zaman Arthur Schopenhauer’ın Pensées et Fragments adlı eserini okumakta, biraderlerini ebediyen kaybetmiş, hasta ve bazı hallerden muzdarip olduğunu ve tüm bu duyguların etkisi ile şiirini kaleme aldığını kaydeder. Manzumenin dördüncü bölümüne eserde yer verilmemiş veya bölümler yanlış numaralandırılmıştır. “İkinci Tahlil-i Tevhîd-âmiz’den” şiirinde Tanrı’nın büyüklüğü, varlığı, cömertliği övülmektedir. “Mersiye”de ise karanlık ve gece, ölüm ile birleşir; içindeki kırgınlığı ve hayatı sorgulayan şiir öznesi, her şeyi ağlamaklı ve karanlık görmekte, gamda teselli bulmakta, kabirler onu cezbetmektedir. Yirmi bir yaşında vefat eden dostunun acısını dile getirir. Cevdet, bu şiiri (Hikmet Emin)in hayalinin ilhamıyla yazdığını kaydetmiştir.

Tek dörtlükten oluşan “Vukûf”ta şair özne anlamaktan nefret etiğini, meyil ve nefretten güller ve dikenler yapıp toprağın rahmine saçtığını dile getirir. “Tefekkür-i Dûrâdûr”da şiir öznesi, bir gece gökyüzünü seyrederken yaratılışı düşünür. Sonsuzluk fikri ona gülümserken yokluk ise kederlenir. Ebediyeti karanlık görse de hürmete lâyık olan tek şey ebediyettir. Âlemde bir şeyler değişse de hiçbir şey kaybolmamakta; saklanmaktadır. Kâinatın özünün hareket olduğunu düşünüp zemin ve güneşe seslenir. “Nirvana”, “Teveyyül” ve “Bir Sönük Heyecan” şiirlerinde ise yer yer kötümserlik, nefret duyguları hâkimdir. Eserde yer alan diğer şiirler; “Yâd-ı Sabâvet”, “Benim Hâl-i İstiğrâkım”, “Bir Beyaz Buluta”, “Müfred”, “Bir Kıt’a”, “Hugo’nun Hernani’sinden Aynen Tercümedir”, “Bir Mersiyeden”, “Yâdigâr yâhud Heykel-i Âlihe-i Şi‘riyem”, “Mersiye-i Kerbelâ”, “Puşkin’den Mülhem”, “İnfi’âl”, “Bir M’asûme” ve “Şi’re Vedâ”dır.

45 sayfadan oluşan eser, 1311 (1894) yılında İstepan Matbaası'nda basılmıştır. Eserin bir nüshası İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Kitaplığı'nda K.01158 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. 

Yazarın biyografisi için bk. "Abdullah Cevdet". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdullah-cevdet 

Eserden Örnekler


"İFÂDE"

"'Masumiyet'i teşkil eden âsâr, bir mezar-ı fakirâne gibi merhûm ihtimamdır. Bunlar yazılmış olmak için değil,  hissolunduğu için yazılmıştır.

Hissiyât, hayâtın mûsikîsidir; lâkin benim hayâtımın mûsikî mecmu'asında, neşât-engîz havalar -acı, muhrik, dûzahî, ağır, müz'ic, feryâd-âmiz havalara nisbeten- yok denilecek kadar azdır. 

Manzumelerin bazısı, benim için 'avdeti muhâl olmuş bir tarz-ı tahassüsün yâdigârıdır; bazılarına ise âlâm-ı ma'neviyemden en hafiflerinin âyine-i in'ikâsıdır denebilir: 'Elfâz ile ifâde edilebilen ızdırâbât, ızdırâbâtımızın en hafifleridir” M'asumiyet'e -müsemmâya tevâfuk cihetiyle- bir şâ'iriyetin nefs-i vâpesînleri- ismini vermek daha muvâfık olurdu." (Abdullah Cevdet 1311/1894: 4-5). 

Kaynakça


Abdullah Cevdet (1311/1894). Masumiyet. İstanbul: İstepan Matbaası. 

Demir, Osman (2011). "Doktor Abdullah Cevdet'te Din Algısı". İnsan & Toplum. 1 (2): 5-28. 

Özdemir, Kemal (2003). Doktor Abdullah Cevdet’in Edebî Dünyası Abdullah Cevdet’in Şiirlerinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Turan, Taner (2018).1880-1895 Yılları Arasında Yayımlanmış Şiir Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.


Atıf Bilgileri


TUNÇ, Saliha. "MASUMİYET (ABDULLAH CEVDET)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/masumiyet-abdullah-cevdet. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 UFAK TEFEK (ABDULLAH CEVDET) Abdullah Cevdet Dr. Mustafa Dere
Görüntüle
2 HİÇ ( [ABDULLAH] CEVDET) Abdullah Cevdet Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
3 TULÛÂT (İBN-İ ÖMER CEVDET) Abdullah Cevdet Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
4 TÜRBE-İ MASUMİYET (İBN-İ ÖMER CEVDET) Abdullah Cevdet Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
5 RAMAZAN BAHÇESİ (İBN-İ ÖMER CEVDET) Abdullah Cevdet Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
6 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
7 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
8 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
10 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
11 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
12 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
13 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
14 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
15 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle