MANZÛME-İ KESKİN
Türkçe-Arapça-Farsça manzum sözlük
Mustafa bin Osman Keskin (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mustafa bin Osman Keskin (d. ?/? - ö. ?/?) tarafından kaleme alınan Türkçe, Arapça ve Farsça manzum sözlük. Eserin tam olarak ne zaman telif edildiği belli olmamasına rağmen Türk Dil Kurumu nüshasının sonundaki bir kayıttan hareketle 1171/1757-58 tarihinde telif edilmiş olduğu değerlendirilmektedir (Kılıç 2009: 22). Sultan III. Mustafa’yı işaret eden beyitlerin olması sebebiyle eserin, ona sunulduğu yönünde görüş vardır (Kılıç 2009: 23)

Eser, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun "mefâîlün mefâîlün feûlün" kalıbında yazılmış 85 beyitlik mukaddime ile başlar. Daha sonra 27 kıtadan oluşan toplam 309 beyitlik asıl sözlük kısmı gelir. Ardından “Der Beyân-ı Aded” başlığı altında bulunan sayılara dair 9 beyitlik müstakil bir kıta ile yine “Der Beyân-ı Hisâb-ı Ebced” başlığı altında ebcet hesabıyla ilgili 7 beyitlik ayrı bir kıta yer alır. Ege Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'ndeki nüshanın sonunda bulunan 22 beyitlik ilave sözlük kısmını da ekleyecek olursak Manzûme-i Keskin’in 431 beyitten oluştuğunu söylemek mümkündür (Kılıç 2009: 28).

Sözlükte üç dilden 2355 kelime birbirine karşılık olarak gösterilmiştir (Kılıç 2009: 29). Bazı kelimelerde tekrara düşüldüğü olmuştur. Özellikle Türkçe kelimeler açısından dikkat çeken nokta, bugünkü yazı dilinde kullanılmayan, unutulmuş bir kısım kelimelerin sözlükte bir hayli yer almasıdır (Kılıç 2009: 29).

Beş nüshası tespit edilen eser, Atabey Kılıç tarafından önce bir makale ile tanıtılmış (2007) ve daha sonra yayımlanmıştır (2009).

Eserden Örnekler


Âştî sulh oldı barışmak dahı

Nehb ü kapmakdur rübûden iy ahî


Dahı uykunluk muvâfık sâzkâr

Yaz ayı oldu rebî’ dahı bahâr


Tuhm-ı murg oldı yumurta beyza hem

Nân-ı huşk oldı kurı ekmek asem


Hem katâ oldı bagırtlak isfirûd

Hem odun heyzum hatab dahı vekûd


Ügeyig sulsul dahı fâhte

Hâzır olmışdur müheyyâ sâhte


Dâstân oldı mesel dahı semer

Hem külûh oldı kesek dahı meder


Savt u ses hems oldı âvaz hem sadâ

Din dolı hem râh-ı dîn oldu hüdâ


Dahı oldı beksimed hem kekk ü kâk

Hâ’if oldı korkıcı hem tersnâk


Hem ulu yol oldı şâri’ şâh-râh

‘Itr bûy oldı koku yol semt ü râh


Şaşı ahvel lûce dahı oldı lûk

Hem gürâz oldı tonuz hınzîr ü hûk (Kılıç 2009: 72).

Kaynakça


Kılıç, Atabey (2007). "Denizlili Mustafa b. Osman Keskin ve Eseri Manzûme-i Keskin". Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, 2/3: 340-348.

Kılıç, Atabey (2009). Mustafa bin Osman Keskin Manzume-i Keskin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Atıf Bilgileri


ALTINOVA, MEHMET. "MANZÛME-İ KESKİN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/manzume-i-keskin. [Erişim Tarihi: 01 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle