Mehmet Rif`at’ın  eseri. Tanzimat'tan sonra açılan okullarda din derslerinin programda yer almasıyla birlikte okullarda okutulmak üzere ilm-i hâl kitaplarının yazımı ve yayımlanmasında bir artış görülmüştür. Mehmet Rif`at’ın kitabının hazırlanması ve yayımı da bu döneme denk gelir. 

“Manzum İlm-i Hâl”, Mehmed Rif`at'ın “Tuhfetü’l-İslâm” adlı eserinin sonundaki açıklamaya göre ilk önce Selânik’te, daha sonra da 1308/1890-1891 yılında “Manzum Kısas-ı Enbiya” ve “Manzum Sîre-i Muhammediye”yle birlikte “Tuhfetü’l-İslâm” adlı eserin içinde yayımlanmıştır. 1313 yılında tekrar müstakilen yayımlanmıştır.

Yazarın eserin başında kayda geçirdiklerine bakılırsa onun “Manzum İlm-i Hâl”i hazırlamaktaki asıl önceliği “edebî bir eser” meydana getirmek değil, çocukların dinî bilgileri kolayca öğrenmesine yardımcı olmaktır. Eserin muhtevası da buna eklenince “Manzum İlm-i Hâl”i “edebî bir eser” olmaktan çok, “dinî bir eser” olarak kabul etmek gerekir.

Kitap, 2-3. sayfalarda başlıksız olarak verilmiş ve iki bölüme ayrılmış açıklamadan sonra yirmi iki bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerin başlıkları, hacimleri ve her bölümdeki beyit sayısı şöyledir:

1. Mukaddime (s.4-5), 12 beyit; 2. Şurut-ı İman (s.6), 5 beyit; 3. Marifetullah (s.6-10), 27 beyit; 4. Melekler (s.10-11), 10 beyit; 5. Kitaplar (s.11-13), 14 beyit; 6. Peygamberler (s.13-16), 20 beyit; 7. Kader (s.16-17), 9 beyit; 8. Ahret (s.17-19), 17 beyit; 9. Babülamel (s.19-20), 5 beyit; 10. Evamir ve Nevahî (s.20-23), 20 beyit; 11. İslâmın Binası (s.23-24), 7 beyit;  12. Salât (s.24), 5 beyit; Furuzat-ı Ameliye, 13. Namazın Farzları (s.25-26), 11 beyit; 14. Aptestin Farzları (s.26-27), 6 beyit; 15. Guslün Farzları (s.27-28), 5 beyit; 16. Savm (s.28-29), 10 beyit; 17. Hac ve Zekât (s.29-31), 11 beyit; 18. Furuzat-ı Saire (s.31-33), 19 beyit; 19. Vacibat (s.33-34), 8 beyit; 20. Sünen-i Seniye (s.35-36), 7 beyit;  21. Haram (s.36-37), 9 beyit; 22. Tetimme (s.37-39), 10 beyit.

Beyitleri mesnevî tarzında kafiyelenen manzumelerin dili oldukça sadedir. Eser, hitap ettiği kitlenin; yani çocukların kolayca anlayabileceği sözcük kadrosuyla yazılmıştır. İlgili bölüme ait her konu bir beyitte anlatılmış, çok az da olsa bazen bir konunun iki beyitte verildiği de olmuştur.

Yazarın biyografisi için bk. “Manastırlı Mehmed Rifat”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rifat-manastirli-mehmed