- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:03/08/2022
MANSÛR-NÂME (MÜRÎDÎ ?)
tasavvufî mesneviMürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mürîdî'ye ait olduğu da ileri sürülen eser. Nitekim kaynaklarda Hallâc-ı Mansûr'un menakıbını yazan "Niyâzî-i Kadîm, Ahmed-i Dâ'î, Mürîdî-i Aydınî ve Niyâzî-i Mısrî" adlı dört şairden bahsedilmektedir. Bursalı Mehmed Tâhir'in "Mürîdî'nin Dervîş Niyâzî'ye nazîre makamında yazdığı Mansûr-nâme-i Hallâc" ifadesine (1338: 415) bakılırsa eser Mürîdî'ye aittir. Faruk Çolak ve Necati Kıymaz ise yazmaların birkaçında müstensihlerin Niyâzî-i Mısrî'yi şair olarak kaydetmesine dayanarak manzumenin ona ait olduğunu yazmışlardır (Tatcı 2016: 55, X). Yavuz Taşar ise yüksek lisans tezinde kullandığı nüshaya dayanarak eserin şairinin Mürîdî-i Aydınî olduğunu belirtmiştir (2017: IV, 26). Mustafa Tatcı, metnin ikisi matbu olmak üzere 29 nüshasını incelediğini belirttiği çalışmasında "Ahmed-i Dâ'î, Mürîdî-i Aydınî ve Niyâzî-i Mısrî"nin Mansûr-nâme adlı bir mesnevi kaleme almadıkları kanaatine vardığını söylemiştir. Nüshalardan birinin istinsah tarihinin 936/1530 olmasının mesnevinin Niyâzî-i Mısrî’ye ait olmadığının delillerinden biri olduğunu da eklemiştir (Tatcı 2016: 67-68, 57). Tatcı'ya göre eser Yıldırım Bâyezid dönemi şairlerinden Niyâzî-i Kadîm'indir, bazı yazmalarda Müridî-i Aydınî'ye ait gösterilmesi ise müstensih hatasıdır (2016: X).
Taşar'ın Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 6309 numarada kayıtlı 936/1529 istinsah tarihli nüsha üzerine yaptığı çalışmada Mürîdî'ye ait kabul ettiği manzume, tümüyle mesnevi nazım şekliyle ve aruz vezninin fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbıyla kaleme alınmış 1026 beyitten oluşmaktadır. Öğreticilik yönü olmakla birlikte estetik boyutun da ihmal edilmediği Mansûr-nâme'nin 1-6. beyitleri münacat, 7-11. beyitleri naat içeriklidir. Ardından Allah'ın insanlara akıl verdiğinden, aklın kullanılarak aşkın bulunması gerektiğinden söz edilen beyitlere oradan da ana bölüme geçilmiş, eser dua ile sonlandırılmıştır. Hallâc-ı Mansûr’un ilahi aşkı, zindana atılması, idam edilmesi, kerametleri ve idamından sonra yaşananların anlatıldığı metinde Hallâc'ın kerametlerine de sıkça yer verilmiştir (2017: 26-27, 32).
Mansûr-nâme her birinde farklı bir şaire ait gösterilerek yüksek lisans tezlerine konu olmuş (Çolak 1986; Kıymaz 1993; Taşar 2017; Öztürk 2022) ve Mustafa Tatcı tarafından da yayımlanmıştır (2016).
Şairin biyografisi için bk. “Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muridi-muridii-aydini-aydinli-muridi
Eserden Örnekler
Mansûr-nâme'den
Evvel anı eydelüm kim Hakdur ol
Hayy u Bâkî Vâhid ü Mutlakdur ol
Ol kim âlem yog-iken var eyledi
Kudretin âlemde izhâr eyledi
Câna ol virdi kemâl-i kudreti
Hem gönüller içre kodı hikmeti
Kudretinden zâhir oldı cümle iş
Hikmet ile buldı âlem perverîş
Milk anundur iş anundur kul anun
Cümle cânlarda olan cünbîş anun
...
Ten tılısmı olmayınca hûrd-ı hâm
Kimse cân gencine dutmadı makâm
Cânun imdi Hak yolına kıl fidâ
Câna başa kalmadı ard-ı Huzâ
Hak rızâsın isteyen redd olmadı
Hâk u cismânî ana sedd olmadı (Taşar 2017: 94, 97)
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tâhir (1338). Osmânlı Müellifleri. C. 2. İstanbul: Ali Şükrî Matbaası.
Çolak, Faruk (1986). Niyâzî’nin Mansûrnâmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Kıymaz, Necati (1993). Kitâb-ı Mansûr-ı Şehîd (İnceleme-Metin-İndeks). Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Öztürk, Meryem Şefika (2022). Hikâyât-ı Mansûr-ı Hallâc (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Taşar, Yavuz (2017). Mürîdî Aydınî’nin Mansûr-Nâme’si ve Mansûr-Nâme’deki Tasavvuf Öğretisi (Çeviri - İnceleme - İndeks - Tıpkıbasım). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Tatcı, Mustafa (2003). “Mansurnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: TDV Yay. 17-18.
Tatcı, Mustafa (2016). Niyâzî-i Kadîm, Hallâc-ı Mansûr Menâkıbnâmesi. İstanbul: H Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | PEND-İ RİCÂL (MÜRÎDÎ) | Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
2 | GÜLİZÂR (GÜLZÂR?) (MÜRÎDÎ ?) | Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÂME (MÜRÎDÎ ?) | Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (MÜRÎDÎ ?) | Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
5 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
8 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
14 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |