MANSÛR-NÂME (MÜRÎDÎ ?)
tasavvufî mesnevi
Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mürîdî'ye ait olduğu da ileri sürülen eser. Nitekim kaynaklarda Hallâc-ı Mansûr'un menakıbını yazan "Niyâzî-i Kadîm, Ahmed-i Dâ'î, Mürîdî-i Aydınî ve Niyâzî-i Mısrî" adlı dört şairden bahsedilmektedir. Bursalı Mehmed Tâhir'in "Mürîdî'nin Dervîş Niyâzî'ye nazîre makamında yazdığı Mansûr-nâme-i Hallâc" ifadesine (1338: 415) bakılırsa eser Mürîdî'ye aittir. Faruk Çolak ve Necati Kıymaz ise yazmaların birkaçında müstensihlerin Niyâzî-i Mısrî'yi şair olarak kaydetmesine dayanarak manzumenin ona ait olduğunu yazmışlardır (Tatcı 2016: 55, X). Yavuz Taşar ise yüksek lisans tezinde kullandığı nüshaya dayanarak eserin şairinin Mürîdî-i Aydınî olduğunu belirtmiştir (2017: IV, 26). Mustafa Tatcı, metnin ikisi matbu olmak üzere 29 nüshasını incelediğini belirttiği çalışmasında "Ahmed-i Dâ'î, Mürîdî-i Aydınî ve Niyâzî-i Mısrî"nin Mansûr-nâme adlı bir mesnevi kaleme almadıkları kanaatine vardığını söylemiştir. Nüshalardan birinin istinsah tarihinin 936/1530 olmasının mesnevinin Niyâzî-i Mısrî’ye ait olmadığının delillerinden biri  olduğunu da eklemiştir (Tatcı 2016: 67-68, 57). Tatcı'ya göre eser Yıldırım Bâyezid dönemi şairlerinden Niyâzî-i Kadîm'indir, bazı yazmalarda Müridî-i Aydınî'ye ait gösterilmesi ise müstensih hatasıdır (2016: X). 

Taşar'ın Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 6309 numarada kayıtlı 936/1529 istinsah tarihli nüsha üzerine yaptığı çalışmada Mürîdî'ye ait kabul ettiği manzume, tümüyle mesnevi nazım şekliyle ve aruz vezninin fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbıyla kaleme alınmış 1026 beyitten oluşmaktadır. Öğreticilik yönü olmakla birlikte estetik boyutun da ihmal edilmediği Mansûr-nâme'nin 1-6. beyitleri münacat, 7-11. beyitleri naat içeriklidir. Ardından Allah'ın insanlara akıl verdiğinden, aklın kullanılarak aşkın bulunması gerektiğinden söz edilen beyitlere oradan da ana bölüme geçilmiş, eser dua ile sonlandırılmıştır. Hallâc-ı Mansûr’un ilahi aşkı, zindana atılması, idam edilmesi, kerametleri ve idamından sonra yaşananların anlatıldığı metinde Hallâc'ın kerametlerine de sıkça yer verilmiştir (2017: 26-27, 32).

Mansûr-nâme her birinde farklı bir şaire ait gösterilerek yüksek lisans tezlerine konu olmuş (Çolak 1986; Kıymaz 1993; Taşar 2017; Öztürk 2022) ve Mustafa Tatcı tarafından da yayımlanmıştır (2016).  

Şairin biyografisi için bk. “Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muridi-muridii-aydini-aydinli-muridi 

Eserden Örnekler


Mansûr-nâme'den

Evvel anı eydelüm kim Hakdur ol

Hayy u Bâkî Vâhid ü Mutlakdur ol


Ol kim âlem yog-iken var eyledi

Kudretin âlemde izhâr eyledi


Câna ol virdi kemâl-i kudreti

Hem gönüller içre kodı hikmeti


Kudretinden zâhir oldı cümle iş

Hikmet ile buldı âlem perverîş


Milk anundur iş anundur kul anun

Cümle cânlarda olan cünbîş anun

...

Ten tılısmı olmayınca hûrd-ı hâm

Kimse cân gencine dutmadı makâm


Cânun imdi Hak yolına kıl fidâ

Câna başa kalmadı ard-ı Huzâ


Hak rızâsın isteyen redd olmadı

Hâk u cismânî ana sedd olmadı (Taşar 2017: 94, 97)

Kaynakça


Bursalı Mehmed Tâhir (1338). Osmânlı Müellifleri. C. 2. İstanbul: Ali Şükrî Matbaası. 

Çolak, Faruk (1986). Niyâzî’nin Mansûrnâmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kıymaz, Necati (1993). Kitâb-ı Mansûr-ı Şehîd (İnceleme-Metin-İndeks). Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.

Öztürk, Meryem Şefika (2022). Hikâyât-ı Mansûr-ı Hallâc (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Taşar, Yavuz (2017). Mürîdî Aydınî’nin Mansûr-Nâme’si ve Mansûr-Nâme’deki Tasavvuf Öğretisi (Çeviri - İnceleme - İndeks - Tıpkıbasım). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Tatcı, Mustafa (2003). “Mansurnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: TDV Yay. 17-18.

Tatcı, Mustafa (2016). Niyâzî-i Kadîm, Hallâc-ı Mansûr Menâkıbnâmesi. İstanbul: H Yay.

Atıf Bilgileri


KOÇ, Munise. "MANSÛR-NÂME (MÜRÎDÎ ?)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mansur-name-muridi. [Erişim Tarihi: 15 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 PEND-İ RİCÂL (MÜRÎDÎ) Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
2 GÜLİZÂR (GÜLZÂR?) (MÜRÎDÎ ?) Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
3 İBRET-NÂME (MÜRÎDÎ ?) Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
4 MEVLİD (MÜRÎDÎ ?) Mürîdî, Mürîdî-i Aydınî, Aydınlı Mürîdî Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
5 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
7 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
8 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
9 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
10 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
11 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle