Harîrî’nin Makâmât adlı eserine Manastırlı Dâniş Ahmed Efendi tarafından yazılan şerh. Makâmât, makâme adı verilen elli hikâyeden oluşan Arapça mensûr bir eserdir. Makâmelerin amacı, hüner göstermek olup yazar, nesirdeki ustalığını kurduğu secili cümlelerle, nazımdaki yeteneğini özellikle diyaloglar sırasında kahramanların ağzından söylettiği şiirlerle; ilmini ise ayet, hadis, kelâm-ı kibar, darbımesel ve edebî sanatlardan oluşan özgün bir üslupla ortaya koymaktadır (Ayyıldız 2003: 417). Makâmât üzerine İslam dünyasında otuz beş kadar şerh yazılmıştır. Eser, başta Türkçe olmak üzere Farsça, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İbranice gibi dillere tam ve kısmi olarak tercüme edilmiştir (Kılıç 2003: 415).

Türk edebiyatında Makâmât'ın 13 tercüme ve şerhi mevcuttur (Kurt 2021: 24). Bunlardan biri de Manastırlı Dâniş Ahmed Efendi tarafından yazılan şerhtir. Eserin adı kaynaklarda Tercüme-i Makâmât-ı Harîrî olarak geçmesine rağmen esere müellif tarafından Makâmât-ı Edebiyye-i Harîriyye Şerhi Melâhât-i Dânişiyye adı verilmiştir (Kurt 2021: 62). Şarih, eseri şerh ederken Makâmât'ın 1288 tarihli İstanbul baskısını esas almıştır (Harîrî 1288).

Harîrî’nin en meşhur eseri olan Makâmât, 50 makâmeden oluşan mensur bir eser olmasına rağmen her makâmede şiirlere de yer verilmiştir. Makâmeler, secili bir üslûpla yazılmış ve her makâmede, Arap kültürünü yansıtan deyim ve atasözlerine yer verilmiştir. Hikâyelerde; dilencilik, zahitlik, edebî konular, içtimai, siyasi, ahlaki hususlar eleştirel bir dille ele alınmıştır (Kurt 2021: 63-70). Şarih, dili Arapça olup nesir ve nazım parçalarından oluşan kaynak metni iki-üç cümlelik bölümlere ayırıp harekeli bir şekilde vermiş; verilen bölümde geçen tüm kelimeleri tek tek dil bilgisi bakımından açıklamış, kelimelerin farklı okunuşlar ile kazandığı farklı anlamlara da yer vermiş ve bu anlamların metne uygunluğunu değerlendirmiştir.  Şarih, kelime izahında isim ve isim soylu sözcüklerle beraber çekimli fiillerin de Türkçe ve Farsça karşılıklarını vermiştir. Kelime açıklamalarından sonra nesir ise “maḥṣûl-i ʿibâre”, nazım ise “maḥṣûl-i naẓm”; bir söz ise “maḥṣûl-i kelâm”, bir soru ise “maʿnâ-yı mütebâdir-i suʾâl” bir sorunun cevabı ise “cevâb” ve farklı bir anlam söz konusu ise “maʿnâ-yı maḳṣûd” alt başlığı ile verilen metni tercüme etmiştir. Şarih, bu alt başlıklar içinde öncelikle kaynak metni bire bir Türkçeye çevirmiş, akabinde  “yaʿnî” diyerek metni şerh etmiş, daha sonra metinde geçen edebî sanatları detaylı bir şekilde açıklamıştır. Mecdüddin İbnü’l-Esîr’in "Nihâye" adıyla meşhur en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser'i, Zemahşerî’nin Esâsü’l-Belâga'sı, Vehbî’nin Nuhbe'si, Kemâleddîn Demîrî’nin Hayâtü’l-Hayevân'ı ve Şehristânî’nin el-Milel ve’n-Nihâl'i şarihin kelimelere anlam verirken işaret ettiği; Ravzatü’l-Ahbâb, Mir’ât-ı Kâ’inât. Şeh-nâme, Ferec Ba‘de’ş-Şidde, Sırr-ı Belâgât, Kelîle ve Dimne, Hümâyûn-nâme ve Mesnevî-i Şerîf ise referans olarak gösterdiği kaynaklar arasındadır. Eser yayımlanmıştır(Kurt 2021).

Yazarın biyografisi için bk. "Dâniş, Ahmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/danis-ahmed-efendi