Münif Paşa’nın Victor Hugo’nun Les Misérables adlı eserinin özet hâlinde tefrika edilmiş çevirisi. Daha sonraları Şemseddin Sami’nin çevirisiyle Sefiller ismiyle tanınacak Les Misérables, Victor Hugo’nun Türkçeye çevrilen ilk eseri olup Fénelon’un Telemaque adlı romanından sonra Türkçeye kazandırılan ikinci Batılı tarz roman özelliğini taşır. Hugo’nun 1840’larda yazmaya başlayıp 1861’de tamamladığı eser, 1862 yılında yayımlanır. Münif Paşa da eseri kısa süre sonra Mağdûrîn Hikâyesi adıyla özetleyerek tercüme eder. 13 Rebiyülâhir 1279/8 Ekim 1862-15 Cemaziyülevvel 1279/8 Kasım 1862 tarih aralığında, Ruznâme-i Cerîde-i Havâdis’in 480-503. sayılarında yer alan tercüme 24 bölüm hâlinde imzasız olarak tefrika edilir.

Fakir bir Fransız köylüsü olan Jan Valjan (Jean Valjean), aç kalan ailesini doyurmak için ekmek çaldığından dolayı prangaya mahkûm edilir. Firar girişimleri nedeniyle on dokuz yıl süren mahkûmiyet hayatından sonra gittiği kasabada prangadan çıkma olduğu için hoş karşılanmaz. Kimsenin yiyecek ve yatacak yer vermediği Valjan’a Râhib Miryel (Psikopos Myriel) sahip çıkar. Valjan, o gece Miryel’in evinde kalır, sabah ise evin gümüş yemek takımlarını çalarak kaçar. Kısa sürede yakalanıp getirildiğinde ise Miryel, o takımları Valjan’a kendisinin hediye ettiğini söyleyerek Valjan’ın tekrar hüküm giymesini engeller. Yaptığı hırsızlığa karşılık Miryel’in gösterdiği tavır, Valjan’ın pişman olup hayata bakışının değişmesini sağlar. Bu olaydan iki sene sonra İmsurum (Montreuil-sur-mer) beldesinde Baba Madlen (Pére Madeleine) takma adıyla bulunan Valjan, taşlardan yapıp sattığı takılarla hem belde halkına iş olanağı sağlar hem de zengin olur. Beldeye yaptığı katkılar dolayısıyla sevilen Valjan, daha sonra beldenin müdürü olur. Beldede Fanten (Fantine) adlı bir kadının davası görülürken Valjan ile Yüzbaşı Javer (Javert) anlaşmazlığa düşerler. Bu olay dolayısıyla Baba Madlen’e kinlenen Javer, onun eski mahkûm Valjan olduğunun ortaya çıkmasını sağlar. İsim benzerliği dolayısıyla kendisi yerine mahkemeye çıkarılan kişinin davasının görüldüğü mahkemeye giderek suçlunun kendisi olduğunu itiraf eder. Yeniden mahkûm olan Valjan, bir müddet sonra hapisten kaçar. Fanten’in kızı Kozet’i (Cosette) bulup onu evlatlık olarak alır. Beraberce Paris’e gidip hayatlarında yeni bir sayfa açarlar. Zamanla büyüyen Kozet, Maryus’un (Marius) ilgisini çeker. İki genç birbirlerini sevip evlenirler. Valjan, bir gün gerçek kimliğini Maryus’a açıklayınca Maryus’un ona bakışı değişir ve suçlu olarak gördüğü Valjan ile görüşmek istemez, Kozet’i de görüştürmez. Valjan, bu ayrılık sonrası yemeden içmeden kesilip yatağa düşer. O günlerde Maryus ile Kozet’in evine giden Kozet’in eski bakıcısı Tenardiye’nin (Thénardier) açıklamalarından Valjan’ın aslında suçlu olmadığını ve zamanında kendisini ölümden kurtardığını öğrenir. Bu haber üzerine Maryus ile Kozet, Valjan’ın yanına giderler. Son anlarını yaşayan Valjan, bütün parasını evlatlık kızı Kozet’e bırakarak vefat eder. Valjan’ın vefatı sonra Maryus ile Kozet ise gerek Valjan’dan kalan miras gerek de büyük babasının bahşettiği îrâd ile hayatlarına devam ederler.

Münif Paşa, tercümenin başında ve sona eklediği “İstitrâd” bölümünde Victor Hugo hakkında bilgiler verir. Onun Fransa’nın en önemli sanatkârlarından biri olduğuna vurgu yaparak Les Misérables adlı eserinin de yayımlandıktan kısa süre sonra çeşitli dillere tercüme edildiğinden bahseder. Kendisinin de bu eserin önemine binaen tercümesini yaptığını dile getirir. İstitrâd bölümünde ise ciltler boyunca devam eden eserin tam tercümesinin yapılmasının ancak iki yılda tamamlanabileceği dolayısıyla özet hâlinde çevirdiğini ifade eder. Tercüme esasında özet olması dolayısıyla romanın orijinal hâlinden eksik olsa da Münif Paşa’nın çeviri hususunda gösterdiği hassasiyet ile eserin yapısıyla uyum arz eder.

Yazarın biyografisi için bk. “Münif Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/munif-pasa