Sultân Veled yaygın adıyla bilinen Bahâeddîn Muhammed Veled’in mensur olarak kaleme aldığı tek eseri. Eserin işleniş ve yazılış tarzı, Mevlânâ’nın Fîhi Mâfîh’ine çok benzediği için Fîhi Mâfîh’in ikinci cildi zannedildiği zamanlar bile olmuştur. Dinî-tasavvufî nitelikte bir eser olan Ma’ârif’te her fasılda bir tasavvufi ilke, bir tarikat edebi veya bir dinî kural üzerinde durularak ele alınan konu, ayet ve hadislerin desteğiyle açıklanır. Sultân Veled’in ele aldığı konuları açıklama biçiminde sadece ayet ve hadisler yar almaz, müellif bunlara ilaveten meşhur dinî ve tasavvufİ kıssalardan yararlandığı gibi, hem kendisinin hem de Mevlânâ, Attâr ve Senâyî gibi yol büyüklerinin şiirlerinden de yararlanır. Yazma eser kütüphanelerinde çok sayıda nüshası bulunan eserin yazılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 700-712/1300-1313 yılları arasında yazılmış olması gerektiği öne sürülmüştür (Anbarcıoğlu 1966: XLIII). Eser 56 bölümden oluşur. Sultân Veled, 56 bölüm boyunca aynı ayet ve hadisleri başka bir bağlamda tekrar tekrar işlediği gibi, babasının eserlerinden aldığı beyit, mısra ve rubaileri de sık sık tekrar eder (Ambarcıoğlu 1966: XL). Risâle-yi Sipehsâlâr’dan anlaşıldığına göre bu tekrarların nedeni, herhangi bir konuyu anlama güçlüğüne düşen müritlerin, bu müşküllerini çözmek için Sultân Veled’in eserlerine başvurmalarından dolayıdır. Bu itibarla Ma’ârif’teki konular, Sultân Veled’in diğer mesnevilerinde ele aldığı konularla büyük ölçüde benzerlik gösterir.

Ma’ârif’in bir hususiyeti de müellifin belirli bir süre içinde başlayıp bitirdiği mesnevilerinin yazılış serüveninden farklı bir seyir izlemesidir. Ma’ârif’in büyük kısmının kendine özgü bir eser olarak ortaya çıkışı, Sultân Veled’in farklı zamanlarda kendisine yöneltilen sorulara verdiği cevaplardan oluşmasıdır. Müellif, Ma’ârif’te bu sorulara cevap verdiği gibi, mesele için lüzumlu gördüğü fikir ve telkinleri de ilave ederek eseri parça parça telif etmiştir. Eserin yazımında bazen sorulan bir soruya Sultân Veled’in verdiği cevap, yanındaki kâtip dervişlerden biri tarafından yazılarak şeyhe sunulmakta, o da bu cevabî metinler üzerinde gerekli gördüğü düzeltmeleri yapmak suretiyle bu metni ilgili fasla ilave etmektedir. Bu anekdottan da anlaşılacağı üzere Sultân Veled, eserini belli bir zaman içinde telif etmemiş, aksine farklı zamanlarda parça parça işlemek, cevaplamak ve düzeltmek biçiminde bir yazım süreci içerisinde oluşturmuştur. Ma’ârif, sorulan sorulara cevap vermek gayesiyle kaleme alındığı açık, yalın ve anlaşılır bir dille yazılmıştır. Zaten bu durum, Sultân Veled’in bir üslup özelliği olarak bütün eserlerinde görülen ortak bir tutumdur.

Eserde evliyanın Hakk’ın sırrı olması, fakrın şeriatın özü sayılması, velilerin de nebiler gibi insanları Hakk’a çağırmaları, şeyhin yeryüzünde Allah’ın halifesi kabul edilmesi, Allah’ın her şeyin canı olması, "Kendini bilenin Rabbini bilmesi", amel ve taatın insanın aslını değiştirmemesi, Allah’tan başka her şeyin yok olacağı gerçeği, niyetin amelden hayırlı oluşu, insanın görünüşte küçük hakikatte ise büyük bir âlem olması gibi dinî- tasavvufi konular işlenir.

Mevlânâ’ya ait sanılıp Fîhi Mâfîh’in II. cildi olarak İran’da basılan eseri (1334), Necîb Mâyil-i Herevî beş yazma nüshayı esas alarak neşretmiş (1367), Meliha Anbarcıoğlu (1966) ve Hülya Küçük (2005) Türkçeye, Najmiddin Kamilov Özbek Türkçesine (1997),  Eva de Vitray-Meyerovitch Fransızcaya (1982) ve Jesús García Muro da İspanyolcaya (2003) çevirmiştir. 

Nâsirin biyografisi için bk. “Veled, Sultân Veled, Bahâeddîn Muhammed Veled”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/veled-sultan-veled-bahaeddin-muhammed