18. yüzyılın Reşîd mahlasını kullanan şairlerinden Rüşdî-zâde Hasan Reşîd Efendi’nin (ö. 1156/1743-44) lugazlarını ihtiva eden eseri. Lugaziyyât'ta toplam 133 lugaz yer almakta olup bunların 107’si mesnevi, 3’ü gazel, 1’i nazm, 1’i kıt’a nazım şekliyle yazılmış, geriye kalan 21 lugaz ise matla biçimindedir. Lugazların 84’ünde aruzun  “fâilâtün fâilâtün fâilün”, 27’sinde “mefâîlün mefâîlün feûlün” kalıbı kullanılmıştır. Geriye kalan 22 lugazda ise aruzun 7 farklı kalıbının kullanıldığı görülmektedir. Manzumelerin 48’i 5, 38’i 7, 21’i 1 beyit uzunluğundadır. Diğerleri ise 2 beyitten 12 beyte kadar farklılık göstermektedir.

Şairin lugazlarında en fazla kullandığı başlangıç ifadeleri “Ol nedir kim” (47), “Nedir ol” (24), “Ol ne” (23), “Ol nedir” (19) şeklinde sıralanabilir. Reşîd, sadece 22 lugazda mahlas kullanmıştır. Lugazların çoğunda somut varlıklar, bezen de soyut kavramlar sorulmuştur. Lugazların başlangıç kısımlarında muhatabın dikkati teşbih ve teşhis başta olmak üzere farklı ilgilerle cevaba yönlendirilirken son beyitlerde kimi ipuçları verilerek cevabın tahmin edilmesini kolaylaştırma yoluna gidilmektedir. Bu ipuçlarına ses veya anlam yakınlığı olan herhangi bir kelime kullanılmasını, kelimenin başındaki ve sonundaki harfin verilmesini, cevap olan kelimenin ebced hesabındaki sayı değerinin lafzen söylenmesini örnek olarak gösterebiliriz. Reşîd’in kullandığı şiir dili oldukça sade olup günlük konuşma diline çok yakın bir nitelik gösterir. Şairin gerek soruyu sorarken gerekse bulunmasını istediği cevapta argo ifadeleri ve müstehcen kavramları kullanmaktan imtina etmediği de görülmektedir. (bk. Ertürkoğlu 2014: 12-32).

Eserin tespit edilen dört yazma nüshasının yanı sıra Reşîd’in lugazlarına yer verilen dört farklı lugaz mecmuasından da hareketle Lugaziyyât üzerine Eren Ertürkoğlu yüksek lisans tezi hazırlamıştır (2014).

Şairin biyografisi için bk. “Reşîd, Rüşdî-zâde Hasan”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/resid-rusdizade-hasan