Letaif-i Rivayat’ın 1876’da yayımlanan dokuzuncu cüzündeki iki hikâyeden biri. Beyoğlu’nda bir gazinoda oturan üç gencin yanına İsmail Ağa adında iyi giyimli biri gelip yatalak bir hasta için sadaka ister. Gençler parayı vermelerine rağmen işin içyüzünü merak ederler ve detaylarını araştırırlar. İsmail Ağa’nın “masal” diye adlandırıp kendilerine anlattığı bir hikâye sayesinde de öğrenirler. İsmail Ağa, dilendiği paraları Cenap Bey’e vermektedir. İsmail Ağa, bir zamanlar Mümtaz Bey’in uşağı olan Karabacak; Cenap Bey’se köle Mansur’dur. Karabacak, iyi niyetli ve sadık bir uşaktır. Mansur ise kurnaz ve dalaverecidir. Beyin kızı Münevver’i, âşık olduğu Süeda’yla buluşturma vaadiyle kandırır. Beyin konağını soyup hırsızlığı Karabacak’ın üzerine atar ve hapse girmesine neden olur. Mümtaz Bey’in hem iflasına hem de intiharına sebep olur. Münevver olayların ağırlığından ve üzüntüsünden ölür, evin hanımıysa çıldırır. Karabacak, olanları ancak hapisten çıktıktan sonra öğrenir. Mansur’u bulur, dilenemeyecek kadar zayıf düşmesi ve kendisine muhtaç olması için beddua eder. Beddua yerini bulur, Mansur ilahi adaletin cezasıyla yatalak olur, Karabacak’sa dilenerek topladığı parayı götürüp ona verir.

Bir Fitnekâr, Ahmet Mithat Efendi’nin diğer bazı eserlerinde de karşılaşılan kötü insanların en sonunda cezalarını çekmesi fikrinin işlendiği bir eserdir. İsmail Ağa’nın gençlere olayları anlatırken bunların ibret alınacak türden olaylar olduğunu söylemesi, yazarın romana ve hikâyeye yüklediği eğitici, ders ve öğüt verici misyonun berrak olarak görülebilen bir izidir.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi