LETAİF-İ RİVAYAT 21 / İKİ HUD'AKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ)
Hikâye
Ahmet Mithat Efendi (d. 1844 - ö. 28 Aralık 1912)

ISBN: 978-9944-237-87-1


1870-1894 yılları arasında yayımlanan, toplam yirmi beş cüzden oluşan Letaif-i Rivayat serisinin yirmi birinci cüzünü oluşturan hikâye türündeki eser. Çoğunluğu telif olan hikâye ve romanlardan oluşan bu seride, yazar, genellikle Osmanlı toplumuna özgü konulara yönelmiştir. Ancak aralarında kaynağını yabancı neşriyattan alan örnekler de görülmektedir. 1311/1893 yılında yayımlanan İki Hud’akâr, yazarın, Fransızca bir gazetede rastladığı bir fıkradan esinlenerek yazılmıştır. Dolayısıyla hikâyenin şahıs kadrosu yabancılardan oluşmakta, olaylar Paris ve Montrö’de geçmektedir.

Şarl de Blanşmezon, Fransa’nın güneyinde Cizvit papazları tarafından yetiştirilmiş, mütevazı bir asilzadedir. Babasının, onu Paris’in yozlaşmış kibar âlemlerine sokma ısrarından bunalarak avcılığa merak salar, bu ilgisini bahane ederek dünyayı dolaşmaya başlar. Sesil de Bruyer, on dört yaşına kadar manastırda ardından da halasının sıkı terbiyesi altında yetişmiş, zengin, ahlâklı ve güzel bir asilzadedir. Halasının vefatından sonra kendisini iyiden iyiye sıkıştırmaya başlayan servet avcılarından kurtulmak için adını değiştirerek İsviçre’ye gider. Birbirlerini fakir ve kimsesiz sanan, kendilerine zenginlikte gözü olmayan dürüst eşler arayan iki asilzade birbirlerine âşık olup evlenerek Montrö’ye yerleşirler. Sesil’in ava gittiğini söyleyen Şarl’dan şüphelenmesi ve onu takip etmesi sonucu gerçekler ortaya çıkar.

İki Hud’akâr’da yazar, Fransız sosyetesinin yaşam tarzını yoğun biçimde eleştirmenin yanı sıra kadın erkek ilişkileri, evlilik, romanların kız çocuklarının terbiyesindeki yeri, naturalist roman anlayışı hakkındaki düşüncelerini de dile getirir.

Ahmet Mithat Efendi’nin biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi 

Eserden Örnekler


Evet! Sesil gibi Andre dahi pek merdüm-girizane hareket etmekte imiş. Madam Balu’dan ve sairlerden Sesil’in aldığı malumata göre bu delikanlı dahi öyle hafif meşrep kadınlarla düşüp kalkmak şöyle dursun, olur olmaz erkeklerle bile ülfet ve ünsiyet etmeyip ekser zamanını kitaplar mütalâasıyla geçirir ve bazen piyade olarak seyahatler eder, eğlenir imiş.

Münasebet-i refikâne ve dostane arttıkça, bunlar yekdiğerinin etvar ve mişvarını da tahkik ve tecessüse başladılar. Gariptir ki tabiatları dahi birbirlerine müşabih çıktı. Andre nelerden zevk alır ise Luiz dahi o şeylerden zevk alıyor. Andre nelerden hoşlanmıyor ise Luiz dahi onlardan hoşlanmıyor. Hatta “Acaba bir gayret-i riyakârane ile mi görünüyor?” fikir ve mütalâası her ikisini de istilâ ederek daha dikkatli edilen tahkik ve tetkikin neticesi dahi bu sureti teyit etti (Ahmet Mithat Efendi 2001: 718-719).

Kaynakça


Ahmet Mithat Efendi (2001). Letaif-i Rivayat. (hzl. Sabahattin Çağın, Fazıl Gökçek). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Altuğ, Fatih (2014). “Letaif-i Rivayat’ın Hayali Cemiyeti”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1 (1): 35-64.

Çağın, Sabahattin (2017). Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Hikâye. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Enginün, İnci (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Esen, Nükhet (2011). Beliyat-ı Mudhike ve Karı Koca Masalı ve Ahmet Mithat Kaynakçası. İstanbul: İletişim Yayınları.

Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Okay, Orhan (2008). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Özön, Mustafa Nihat (2015). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.

Atıf Bilgileri


ÇAKIN ERDAĞ, Burcu. "LETAİF-İ RİVAYAT 21 / İKİ HUD'AKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/letaif-i-rivayat-21-iki-hud-akar-ahmet-mithat-efendi. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1  ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
2 AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
3 ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
4 ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
5  ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
6 LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
7  BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğretmen Münevver Eroğlu
Görüntüle
8 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
9 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
10 BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
11 LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
12 CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
13 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
14 ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
15 LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle