LEMEHÂT/el-LEMEHÂT FÎ ŞERHÜ'L-LEMA'ÂT (YÂR ALİ ÇELEBİ)
şerh
Yâr Ali Çelebi (d. ?/? - ö. 818/20.04.1415)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yâr Alî (Yâr Alî-i Şirâzî)’nin Fahreddîn-i Irâkî’nin Lemaʿât adlı eserine yazdığı Farsça manzum-mensur şerh. Eserin asıl adı kaynaklarda el-Lemahât fî Şerhi’l-Lemaʿât olarak zikredilmiştir. Eserde, Lemaʿât’taki anlaşılması zor tasavvufî, felsefî kavramlar açıklanmış, Arapça kelime ve ıstılahlar izah edilmiştir. 812/1409’de yazılan, bir mukaddime ve dört lem‘adan oluşan Lemahât dakik, derli toplu, özlü ve öğretici bir eserdir.

İlk lem‘a bu âlemin konusu ve ilkeleri; ikinci lem‘a Allah’ın varlığı ve Yaratıcı'nın gerekliliği; üçüncü lem‘a gaybet, Allah’ın varlığı, Allah’ın birliği ve tekliği; dördüncü lem‘a Allah ve varlıkla ilgili mertebeler hakkındadır. Eserin mukaddimesine göre bu Lemaʿât’a yazılan ilk şerhtir. Müellif, eseri ömrünün sonlarında arkadaşlarının ve etrafında bulunanların istekleri neticesinde kaleme almıştır. Eser Allah’a hamd, Hz. Peygamber ve ashabına övgü ile başlamış, Lemaʿât hakkında kısaca bilgi verilmiş ve nedenle bu eserin yazıldığı ifade edilmiştir. Müellif daha sonra Lemaʿât’taki cümle ve ibareleri “söz”, “uyandırma”, “temsil”, “tamamlama”, “îzâh”, “sual”, “cevap” gibi başlıklar altında açıklamıştır. Yâr Alî eserinde ayet ve hadislerden, mutasavvıfların ileri gelenlerinin sözlerinden, İbnü’l-Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem ve Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Sadreddîn-i Konevî’nin Miftâhu’l-gayb ve Nefehâtü’l-ilâhiyye adlı eserlerinden istifade etmiştir. Eserde Mevlânâ Celâleddîn, Aynülkudât Hemedânî, Attâr-i Nîşâbûrî, Senâî-yi Gaznevî, Evhadüddin-i Kirmânî ve İbnü’l-Fârız’ın adları yâd edilmiştir. Lemahât’ı taklit eden bir müellif 864/1460 yılında el-Tenbîhât fî şerhü’l- Lemaʿât adında bir eser kaleme almıştır.

Lemahât’ın bilinen üç nüshası Tahran Meclis-i Şûrâ-yı Millî Kütüphanesi’ndedir (nr. 092022139; nr. 077987; nr. 066967).

Kaynakça


Alî, Şeyhü’l-İslâmî - Şehre, Ensârî (1380). “Mu’arif Kitâbu’l-Lemahât fî Şerhi’l-Lemaʿât (Şerhî-i Zibâ ve Kohen ez Lemaʿât-i Irâkî)”. Mecelle-i Dânişkede-i Edebiyyât ve ‘Ulûm-i İnsânî-i Dânişgâh-i Tahran 2/2: 1-11.

Hânlerî, Zehrâ (1348). Ferheng-i Edebiyyât-ı Fârsî. Tahran.

Muhteşem, Nesrin (Nşr.) (1372). Mecmûâ-i Âsâr-i Fahreddîn-i Irâkî. Tahran: İntişârât-i Zevvâr.

Reşnûzâde, Bâbek (1383). “Lemahât fî Şerhi’l-Lemaʿât”. Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Farsî Der Ânâtûlî ve Bâlkân. Tahran: Sâzmân-i Çâp ve İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî. 729.

Safâ, Zebîhullâh (1373). Târîh-i Edebiyyât der Îrân. Tahran: İntişârât-i Firdevs.

Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "LEMEHÂT/el-LEMEHÂT FÎ ŞERHÜ'L-LEMA'ÂT (YÂR ALİ ÇELEBİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/lemehat-el-lemehat-fi-serhul-lemaat-yar-ali-celebi. [Erişim Tarihi: 07 Temmuz 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KİTÂBU'L-MAKÂSIDI'N-NÂCİYE Fİ'L-MEBDE VE'L-ME'AŞ VE'L-MEÂD (YÂR ALİ ÇELEBİ) Yâr Ali Çelebi Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
2 CEVÂHİR-İ NEFSİYYE (YÂR ALİ ÇELEBİ) Yâr Ali Çelebi Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
3 VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Prof. Dr. Mehmet Sarı
Görüntüle
4 GARÎB-NÂME (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 U’CÛBETÜ'L-GARÂYİB FÎ NAZMİ’L-CEVÂHİRİ’L-ACÂYİB (BAHÂ) Bahâ, Bahâeddîn ibn Abdurrahmân-ı Magalkaravî Prof. Dr. Mustafa Arslan
Görüntüle
6 KISSA-İ İSKENDER (HAMZAVÎ) Hamzavî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
7 BAHRÜ'L-HAKÂYIK (HATÎBOĞLU) Hatîboğlu Prof. Dr. Vahit Türk
Görüntüle
8 GÜLZÂR-I MA’NEVÎ / GÜLZÂR / DÎVÂN-I GÜLZÂR / KİTÂB-I GÜLZÂR (İBRÂHÎM TENNÛRÎ) İbrâhîm Tennûrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
9 GÜLŞEN-İ NİYÂZ (İBRÂHÎM TENNÛRÎ ?) İbrâhîm Tennûrî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
10 [DÎVÂNÇE] (ÂŞIK) İbrâhîm Tennûrî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
11 DÂSTÂN-I SÂHİB-KIRÂN (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle
12 DÂSTÂN-I DUHTER HİKÂYE-İ YAHUDÎ (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle