- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şabân-ı Sivrihisârî - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Fırat Sevinç
- Eser Yazılış Tarihi:938/1531-32
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Kıyafetname
- Yayın Tarihi:05/01/2022
KIYÂFET-NÂME (ŞABÂN-I SİVRİHİSÂRÎ)
kıyâfet-nâmeŞabân-ı Sivrihisârî (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şabân-ı Sivrihisârî’nin kıyafet ilmi üzerine yazmış olduğu eseri. Muhammed bin Ebû Tâlib el-Ensârî’nin (ö.1326-27?) Kitâbü’l-Edeb ve’s-Siyâse fî İlmi’n-Nazâr ve’l-Firâse isimli eserinin bir tercümesi olan bu eserin büyük bir kısmı mensur olarak kaleme alınmıştır. Arapça bir girişten sonra 1 mukaddime ile 9 makalenin bulunduğu eserde beyit, rubai ve kıta şeklinde manzum parçalara yer verilmiştir. Eser Sadrazam Pargalı Damat İbrahim Paşa’nın isteğiyle 938/1531-32 yılında yazılmış ve yine ona sunulmuştur (Bozkurt 2008: 56-57).
Eserin giriş kısmında aynı anlama gelen Arapça, Farsça ve Türkçe beyitler ile eserin hangi eserden tercüme edildiği ve kime sunulduğuyla ilgili bilgiler mevcuttur. Mukaddime kısmında eserde kullanılan bazı harflerin kime işaret ettiğine dair bilgilere yer verilmiştir. Birinci makalede ilm-i firâset tarif edilmiş; ikinci makalede firâset ilminin akli ve naklî delillerinin olduğu savunulmuş; üçüncü makalede farklı milletlerden yola çıkılarak beden ve karakter arasında ilişki kurulmuş; dördüncü makalede erkeklerin fiziki özellikleri ile karakterleri arasındaki ilişki üzerinde durulmuş; beşinci makalede hayvanların özellikleri ve ahlakları hakkında bilgiler verilmiş; altıncı makalede bazı bedensel özellikler ile mizaç arasındaki ilişki açıklanmış; yedinci makalede insanın kafa yapısı ve başındaki organlar ele alınmış; sekizinci makalede insanın baş dışındaki organlarıyla ilgili tespitler verilmiş; dokuzuncu makalede ise insanın el hatları esas alınarak çeşitli tahliller yapılmıştır. Eserin son kısmında 98 beyitlik bir mesneviye ve ardından Arapça bir duaya yer verilmiştir (Bozkurt 2008: 153-173).
Eseri diğer kıyafetnamelerden farklı kılan bazı özellikler vardır. Müellif eserinde milletlerin genel bir tahlilini yapmış ve karakterler hakkında bilgiler vermiştir. Belli karakterlere sahip olan insanların nasıl bir bedensel yapıya sahip oldukları konusu üzerinde durmuştur. Ayrıca hayvanların ahlakıyla ilgili değerlendirmelerde bulunmuştur. Eserin son bölümü el hatlarından yola çıkılarak bilgiler verdiği için fal-nâme özelliğindedir (Bozkurt 2008: 148-150).
Kıyâfet-nâme’nin tespit edilen bir nüshası mevcuttur. Eser üzerine bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Bozkurt 2008).
Eserden Örnekler
MAKÂLE-İ SÂLİS
Etrâf-ı âlemde olan şehrün ehlinün ahlâkı vü evsâfı beyânındadur. Tî, Nûn, Mîm, Sîn didiler ki: “Cemî şehrlerün ehlinün ahlâkı vü tabâyii biribirine muhâlifdür. Hiçbir şehr bulmazsın ki anun ehlinün ahlâkı vü tabâyii âhir şehrün ehlinün ahlâkına vü tabâyiine mugâyir ü muhâlif olmaya.”
Evvel Ehl-i Mısır’dur:
Mısr ehlinde gaflet çok fehm u idrâk u gayret vü buhl azdur. Dûn-i himmet ü rîş-handdur. Dilleri ile virürler, dillerinde olmayanı vü gördüklerini hikâyet idicilerdür. Zarâr u fayda fikritmezsizin vü hakikatine muttali olmazsızın Vallâhu âlem.
İkinci Ehl-i Berber’dür:
Berber ehli akîl u dânâ vü fesîhlerdür; ammâ gılzet u hırs u buhl u kizb u mâlı sevüp ziyâde hıfz itmek nihâyet mertebede şânlarına lâzımdur. Mekr u hîle azdur vü nisâlarınun muhabbeti vü lutfu gâlibdür (Bozkurt 2008: 187).
Kaynakça
Bozkurt, Kenan (hzl.)(2008). Kıyâfet İlmi Türk Edebiyatında Kıyâfet-nâmeler ve Şa‘bân-ı Sivrihisârî’nin Kıyâfet-nâmesi (Transkripsyonlu Metin- İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |