KISMETNÂME (MUHÎTÎ)
hurûfî şiirler
Muhîtî (d. 960/1553 - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


16. yüzyılın Hurûfi şairlerinden Muhîtî' ye ait eserdir. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış olan Kısmet-nâme aruzun “fâ’ilâtün / fâ’ilâtün / fâ’ilün kalıbıyla yazılmış 4399 beyitten müteşekkildir. Kısmet-nâme, Hurûfîlik öğretisi yapan bir eser olduğu için kullanılan kelimeler de Hurûfî felsefesini yansıtır niteliktedir. Eserde harflere, noktalara, sayılara, hesaplamalara çok fazla yer verilmesi, Fazl adının neredeyse bütün sayfalarda geçmesi, bu durumu açıklamaktadır (Karaca 2010: 30). Kısmet-nâme edebî kaygıdan ziyade Hurûfî mistisizminin anlatıldığı “tebliğ” gayeli bir eserdir. Kısmet-nâme, Hurûfî hesaplarının tüm örneklerinin sergilendiği, hatta şair tarafından yeni metotların da kullanıldığı ve bu açıdan oldukça önemli bir mesnevidir (Usluer 2016: 29).

Kısmet-nâme’nin kapalı bir anlatımı vardır. İlk bakışta kolay gibi görünse de, içte gizli anlamlar taşımaktadır. Esere bu kapalılığı veren özelliklerden biri, Hurûfîliğe ait birtakım semboller kullanılmasıdır. Meselâ Fazl için fî; Havvâ için vâv; Âdem için dâl; Allâh için he vs. harfler kullanmıştır (Karaca 2010: 30). Kısmet-nâme Hüseyin Arslan ve Döndü Karaca tarafından neşredilmiştir. Konu üzerine Usluer ve Arslan tarafından bir makale de yayımlanmıştır (2012).

Şairin biyografisi için bk. “Muhîtî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhiti



Eserden Örnekler


Gayın

Geldi şekl-i 'aynda gayn ez-ehad

Nokta vaz' olmasıyla oldı bin 'aded


Ya'ni 'inda'l-lâh bir nokta hezâr

Oldı fehm eyle bu sırrı âşikâr


Virdi sana 'ilm-i sâ'atden haber

Kim güni bin yıl ola dir dâdger


Harf nokta nokta harf oldı tamâm

Çün zuhûra geldi fazl-ı lâ-yenâm


Fazl-ı hakdur mûcid-i leyl ü nehâr

K'eyledi taksîm-i sât âşikâr


Nokta vü harfinde gaynun bî-gümân

İkki rek'at subh görindi 'ayân


Kâf u nûn harfini hem gösterdi bil

Hem iki ihrâm sırrın fehm kıl


On tokuzında gelüpdür müfredün

'Arif ol nutkın fehm it Ahmedün


Muhkemât esrârın itdi âşikâr

K'oldı harf ü nokta on tokkuz iy yâr (Usluer 2016: 242)



Kaynakça


Arslan, Hüseyin (2011). Muhîtî ve Kısmet-nâme’si. Bitirme Ödevi. Indiana: Indiana University.

Karaca, Döndü (2010). Muhîtî’nin Kısmet-nâmesi. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Usluer,  Fatih (2016) . Kısmet-nâme- Hurûfî Şiirler- II Muhîtî Dede. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.

Usluer, Fatih- Arslan Hüseyin (2012). "Kısmet-nâme'nin Döndü Karaca Neşri ve Açıklaması". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 5 Sayı: 23, 45-81.

Atıf Bilgileri


Özbek Arslan, Necmiye. "KISMETNÂME (MUHÎTÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kismetname-muhiti. [Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I MUHÎTÎ (MUHÎTÎ) Muhîtî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
2 KEŞFNÂME (MUHÎTÎ) Muhîtî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
4 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
6 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
7 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
8 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
9 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
10 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
11 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
12 TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle