- Yazar Biyografisi (TEİS)
Muhîtî - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:12/01/2022
KISMETNÂME (MUHÎTÎ)
hurûfî şiirlerMuhîtî (d. 960/1553 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
16. yüzyılın Hurûfi şairlerinden Muhîtî' ye ait eserdir. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış olan Kısmet-nâme aruzun “fâ’ilâtün / fâ’ilâtün / fâ’ilün kalıbıyla yazılmış 4399 beyitten müteşekkildir. Kısmet-nâme, Hurûfîlik öğretisi yapan bir eser olduğu için kullanılan kelimeler de Hurûfî felsefesini yansıtır niteliktedir. Eserde harflere, noktalara, sayılara, hesaplamalara çok fazla yer verilmesi, Fazl adının neredeyse bütün sayfalarda geçmesi, bu durumu açıklamaktadır (Karaca 2010: 30). Kısmet-nâme edebî kaygıdan ziyade Hurûfî mistisizminin anlatıldığı “tebliğ” gayeli bir eserdir. Kısmet-nâme, Hurûfî hesaplarının tüm örneklerinin sergilendiği, hatta şair tarafından yeni metotların da kullanıldığı ve bu açıdan oldukça önemli bir mesnevidir (Usluer 2016: 29).
Kısmet-nâme’nin kapalı bir anlatımı vardır. İlk bakışta kolay gibi görünse de, içte gizli anlamlar taşımaktadır. Esere bu kapalılığı veren özelliklerden biri, Hurûfîliğe ait birtakım semboller kullanılmasıdır. Meselâ Fazl için fî; Havvâ için vâv; Âdem için dâl; Allâh için he vs. harfler kullanmıştır (Karaca 2010: 30). Kısmet-nâme Hüseyin Arslan ve Döndü Karaca tarafından neşredilmiştir. Konu üzerine Usluer ve Arslan tarafından bir makale de yayımlanmıştır (2012).
Şairin biyografisi için bk. “Muhîtî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhiti
Eserden Örnekler
Gayın
Geldi şekl-i 'aynda gayn ez-ehad
Nokta vaz' olmasıyla oldı bin 'aded
Ya'ni 'inda'l-lâh bir nokta hezâr
Oldı fehm eyle bu sırrı âşikâr
Virdi sana 'ilm-i sâ'atden haber
Kim güni bin yıl ola dir dâdger
Harf nokta nokta harf oldı tamâm
Çün zuhûra geldi fazl-ı lâ-yenâm
Fazl-ı hakdur mûcid-i leyl ü nehâr
K'eyledi taksîm-i sât âşikâr
Nokta vü harfinde gaynun bî-gümân
İkki rek'at subh görindi 'ayân
Kâf u nûn harfini hem gösterdi bil
Hem iki ihrâm sırrın fehm kıl
On tokuzında gelüpdür müfredün
'Arif ol nutkın fehm it Ahmedün
Muhkemât esrârın itdi âşikâr
K'oldı harf ü nokta on tokkuz iy yâr (Usluer 2016: 242)
Kaynakça
Arslan, Hüseyin (2011). Muhîtî ve Kısmet-nâme’si. Bitirme Ödevi. Indiana: Indiana University.
Karaca, Döndü (2010). Muhîtî’nin Kısmet-nâmesi. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Usluer, Fatih (2016) . Kısmet-nâme- Hurûfî Şiirler- II Muhîtî Dede. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
Usluer, Fatih- Arslan Hüseyin (2012). "Kısmet-nâme'nin Döndü Karaca Neşri ve Açıklaması". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 5 Sayı: 23, 45-81.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I MUHÎTÎ (MUHÎTÎ) | Muhîtî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
2 | KEŞFNÂME (MUHÎTÎ) | Muhîtî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
3 | RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) | İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi | Dr. Nuriye İnci |
Görüntüle | ||
4 | ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) | Mü'min | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) | Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) | Doç. Dr. Nuran ÇETİN |
Görüntüle | ||
6 | TARİKATNÂME (SÜNBÜL) | Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
7 | ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
8 | ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Öğretmen Cemile Sağır |
Görüntüle | ||
9 | NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
10 | MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) | Yahyâ Bin Bahşî | Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur |
Görüntüle | ||
11 | MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
12 | TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle |