- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl - Madde Yazarı: Doç. Dr. Hamza KOÇ
- Eser Yazılış Tarihi:1298/1881
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Menkıbe
- Yayın Tarihi:11/04/2022
KEMÂL-NÂME-İ DÜĞÜMLÜ BABA (KEMÂL PAŞA)
Düğümlü Baba’nın biyografisini ve menakıbını anlatan eserKemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl (d. 1244/1828-ö. 1310/1892)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Vüzeradan Yozgatlı Vecîhî Mehmed Paşa’nın (ö. 1867) oğlu olan İsmail Sâdık Kemâl’in (ö. 1892) Amasralı Hacı Hâfız Mustafa Efendi’nin (Düğümlü Baba) (ö. 1283/1866) biyografisini, menakıbını ve kerametlerini anlattığı eseri. Düğümlü Baba ile İsmail Sâdık Kemâl’in hayatlarının ne zaman, nerede ve nasıl kesiştiği meçhul olmakla birlikte Düğümlü Baba’nın onun hayatında çok önemli bir yeri olduğu ve hayatının büyük bölümünü Düğümlü Baba ile geçirdiği bilinmektedir. Bazı kaynaklarda Menâkıb-ı Düğümlü Baba adıyla da geçen Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba ile İsmail Sâdık Kemâl, Şeyh Hâfız Mustafa Efendi’nin doğumu, ailesi, şeyhliği, başından geçen olaylar, kerametleri, ölümü, adına kurulan tekke ve kütüphanenin yapılışı ve tamiri hakkında önemli bilgiler veren binlerce mısralık hacimli bir eser ortaya koymuştur. Bunun yanında eser boyunca o dönemde gerçekleşen savaşlar, devletin siyasi ve ekonomik politikaları, İstanbul’u etkileyen yangınlar, veba, frengi gibi salgın hastalıklar, çeşitli atama ve görevden alınmalar gibi pek çok tarihî ve sosyal olaydan söz edildiği; devlet erkânından ve eşraftan önemli şahsiyetlerin zikredildiği de görülmektedir. Ayrıca müellifin Düğümlü Baba ile aynı devirde yaşamış olması ve bizzat şahit olduğu hadiseleri aktarması, söz konusu menâkıb-nâmenin gerçekliğini kuvvetlendirmektedir.
Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba’nın birinci cildinde İsmail Sâdık Kemâl, eseri yazmaktaki amacının Düğümlü Baba’nın menkıbelerini anlatmak olduğunu belirtmiştir. Şair, sade ve anlaşılır bir üslup kullanmakla birlikte zaman zaman çeşitli söz sanatlarına da başvurmuştur. Kemâl Paşa’nın 1298/1881 yılında manzum olarak kaleme aldığı eserin tamamında aruz vezni kullanılmıştır. Vezin kusuruna çok az rastlanması müellifin aruza oldukça hâkim olduğunu göstermektedir. Eserde kaside, gazel, kıt'a, rubai, murabba, tahmis ve müfred gibi çeşitli nazım şekilleri kullanılmıştır. Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba 11 ciltten müteşekkildir. Ancak 11. cilt müellif tarafından tamamlanamamıştır. Eserin tespit edilebilen nüshaları şunlardır: Süleymaniye Kütüphanesi, Pertevniyal 634, 699, Düğümlü Baba 654/1-10, İbrahim Efendi 428, Yazma Bağışlar 1986/1-2; Ankara Milli Kütüphane 06 Hk 157/1-4. Eserin birinci cildi Nazım Taşan (2017), ikinci cildi Nergiz Önce (2019) ve beşinci cildi Dilara Can (2020) tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Eserin diğer ciltleri üzerine hâlihazırda yüksek lisans ve doktora tezleri yapılmaktadır.
Şairin biyografisi için bk. “Kemâl Paşa, İsmâ‘îl Sâdık Kemâl”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemal-pasa-ismail-sadik-kemal
Eserden Örnekler
Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba Cild-i Evvel
Bismillâhirrahmânirrahîm
Besmele olmalı ser-levhaya envâr-efzâ
Çâr cedvelden ola evveli hamd-i Mevlâ
Biri de Fahr-i Enâm’a biri âl ü sahba
Biri mü’mînlere bî-had salavâtı ihdâ
Müstakîm olmalı dil mıstarı kim ana göre
Suhûf-ı ömrün olur üstine a‘mâl inşâ
Nesh-i gafletle celî dilleri tashîha lüzûm
Sülüs-i âhir-i ömre anı ta‘lîk ne revâ
Niyyet-i kalb oluyor kâlib-i fi‘le menkûş
Hüsn-i hat gibi pervezsiz ola tab‘ın a‘lâ
Cürm ile eski paçavra gibi kirlense de dil
Feyzin âbâdî olup itmeli kırtâs-ı hüdâ
Mürr ü esved görinürlik virür bî-had sûd
Olmalı sabr u kanâ‘atle mürekkeb eczâ
Mıkta‘-ı rüşdi bulup kesmeli gaflet pervezin
Kilk-i dil bula devât-ı dü cihân içre likâ
Lâyıkıyla bilinür metn-i zavâhir ilmi
Olıcak hâşiye vü şerhi ledünle îfâ
Rişte-i sıdk ile bul râbıta evrâk-ı dile
Tâ ki bozılmaya şirâze-i cild ü a‘zâ (Taşan 2017: 137-138).
Kaynakça
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim, F. H. Özkan (1994). Yozgat Meşhurları. Ankara: Kariyer Matbaacılık.
Bursalı Mehmed Tâhir (1972). Osmanlı Müellifleri. C. 2. (hzl. A. F. Yavuz ve İ. Özen). İstanbul: Meral Yay.
Can, Dilara (2020). Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba Cild-i Hâmis (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (2000). Son Asır Türk Şairleri. C. 2. (hzl. M. Kayahan Özgül). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
Önce, Nergiz (2019). Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba Cild-i Sânî (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Taşan, Nazım (2017). Kemâl-nâme-i Düğümlü Baba Cild-i Evvel (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ÂSÂR-I KEMÂL (KEMÂL PAŞA) | Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl | Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
2 | NA'T-I ENBİYÂ VE MENÂKIB-I ASHÂB VE EVLİYÂ (KEMÂL PAŞA) | Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl | Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
3 | HAYRÜ'L-KASAS (KEMÂL PAŞA) | Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl | Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
4 | KASÎDE-İ İ’TİKADİYYE (KEMÂL PAŞA) | Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
5 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
6 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
7 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
8 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
9 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
10 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
11 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |