- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mehmet Tahir ( d. ? - ö. ? ) - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran
- Eser Yazılış Tarihi:1312/1896
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hikâye (Öykü)
- Yayın Tarihi:09/09/2022
KAYIN VÂLİDE (MEHMET TAHİR)
hikâyeMehmet Tahir ( d. ? - ö. ? )
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mehmed Tahir’in, oğlunun evliliğinin kendi isteği doğrultusunda olmasını tasarlayan bir kayınvalidenin macerası ile ev içi ilişkileri ele aldığı hikâyesi. Eserde bir annenin otuz iki yaşına gelen oğlunun talebi üzerine evleneceği kızı seçme süreci işlenir. Anne, ev içerisinde hâkimiyet kurabilmek açısından oğlunun beğenisine hitap edebilecek bir kız yerine çok çirkin bir kız seçmeyi yeğler. Böylece bu kızı istediği gibi yönlendirmeyi tasarlar. Ancak kadının oğlu evlendiği günden itibaren bu çirkin ama tatlı dilli kıza büyük bir aşkla bağlanacak ve kayınvalidenin planı bozulacaktır. Bahsi geçen kızı istediği gibi kullanamayacağını, kendisine hizmet ettiremeyeceğini anlayan kayınvalide bu mutlu yuvadan uzaklaşmış, beş yılını bir başka evde hizmetçilik yaparak geçirmiştir. Hikâyenin sonunda bir mektupla tekrar gözler önüne serilen bu karakter, yaptığının ne kadar yanlış olduğunun farkındadır ve bu mektupla genç çifte mutluluk dilekleri sunar. Genç çift ise bu samimi itiraf karşısında gözyaşlarına boğulur ve hikâye sona erer.
Mehmed Tahir’in bu eseri ilk olarak 1312 yılında İstepan Matbaası’nda basılmıştır. Daha sonra 1314 tarihli Yuvanaki Panayotidis Matbaası’na ait bir baskı daha mevcuttur. Son olarak 2019 yılında tıpkıbasımın da yer aldığı sadeleştirilmiş bir neşir söz konusudur. Çimen Günay Erkol, bu çalışmasında emek bağlamında ele aldığı iki hikâyeden biri olarak Kayınvalide’yi de ev içi emek ve sömürü ilişkisi çerçevesinde tahlil etmiştir (Erkol 2019: 7-15).
Eserden Örnekler
“Nûr-ı dîdem oğlum!
Şu saatlerde son nefesini teslim edecek olan validen kendi sefâletine mahzâ kendisinin sebep olmuş olduğunu itiraf ediyor. Beş seneden beri hizmetçilikle imrâr-ı vakt ettiğim hâlde bugün ahiret tarîkini tuttum. Zevcene pek ziyade muhabbet peyda edip de valideni unutmayasın diye sana bi’l-iltizâm çirkin bir refika intihâb ettiğimden dolayı büyük hata işlediğimi şimdi teslim ediyorum. Nikâhta kerâmet vardır derler ki bu sözün sırrı senin izdivâcında tezâhür etmiştir. Zevcene hâsıl ettiğin muhabbet-i mahsûsa senin hulûs-ı niyetinin mükâfatıdır. Ben de ciğerpâreme çirkin kız aldığım için adalet-i ilâhiyenin tayin ettiği cezayı beş senedir diyâr-ı gurbette hizmetçilik etmekle gördüm. Bu iftirâka ben sebebiyet verdim, sen haklısın oğlum daima zevcenle mesud ve bahtiyar ol, beni de ara sıra yâd ü tahattur eyle ciğer-kûşem.” (Mehmed Tahir 1314: 14-15).
Kaynakça
Günay Erkol, Çimen (2019). Dersaadet’te Emek- Netice-i Sa’y ve Kayınvalide. Konya: Palet Yayınları.
Mehmed Tahir (1312). Kayınvalide. İstanbul: İstepan Matbaası.
Mehmed Tahir (1314). Kayınvalide. İstanbul: Yuvanaki Panayotidis Matbaası.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | EDEBİYAT-I GARBİYEDEN BİR NEBZE (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş |
Görüntüle | ||
2 | CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ ECNEBİYE (CİLT 2) ( AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş |
Görüntüle | ||
3 | CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ OSMANİYE( AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş |
Görüntüle | ||
4 | BORJİYALAR (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Araş. Gör. Dr. İmren Gece Özbey |
Görüntüle | ||
5 | ESKİ ROMALILAR (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
6 | EZHAR-I TARİHİYE (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
7 | TARİH-İ MUHTASAR-I BEŞER (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | YENİ USÛL MUHTASAR SARF-I TÜRKÎ [BİRİNCİ SENE] (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
9 | KÜÇÜK TARİH-İ OSMANÎ I. - II. SENE (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
10 | KÜÇÜK TARİH-İ İSLAM (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Prof. Dr. Nuran Özlük |
Görüntüle | ||
11 | TESHİL-İ TEEHHÜL (MEHMET TAHİR) | Mehmed Tahir | Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran |
Görüntüle | ||
12 | DEMİRHANE MÜDÜRÜ (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Prof. Dr. Nuran Özlük |
Görüntüle | ||
13 | İKİ KADIN (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Diğer Devrim Özbek |
Görüntüle | ||
14 | HÜKM-İ BEŞER YÂHUD İKİ SEVDÂZEDELER (AHMED FAHRİ MUSTAFA) | Ahmed Fahri Mustafa | Dr. Öğr. Üyesi Hanife Özer |
Görüntüle | ||
15 | HAZÎNE-İ MEKÂTİB yâhut MÜKEMMEL MÜNŞEÂT (AHMET RASİM) | Ahmet Rasim | Öğretmen İbrahim YILDIRIM |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |