KAYIN VÂLİDE (MEHMET TAHİR)
hikâye
Mehmet Tahir ( d. ? - ö. ? )

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mehmed Tahir’in, oğlunun evliliğinin kendi isteği doğrultusunda olmasını tasarlayan bir kayınvalidenin macerası ile ev içi ilişkileri ele aldığı hikâyesi. Eserde bir annenin otuz iki yaşına gelen oğlunun talebi üzerine evleneceği kızı seçme süreci işlenir. Anne, ev içerisinde hâkimiyet kurabilmek açısından oğlunun beğenisine hitap edebilecek bir kız yerine çok çirkin bir kız seçmeyi yeğler. Böylece bu kızı istediği gibi yönlendirmeyi tasarlar. Ancak kadının oğlu evlendiği günden itibaren bu çirkin ama tatlı dilli kıza büyük bir aşkla bağlanacak ve kayınvalidenin planı bozulacaktır. Bahsi geçen kızı istediği gibi kullanamayacağını, kendisine hizmet ettiremeyeceğini anlayan kayınvalide bu mutlu yuvadan uzaklaşmış, beş yılını bir başka evde hizmetçilik yaparak geçirmiştir. Hikâyenin sonunda bir mektupla tekrar gözler önüne serilen bu karakter, yaptığının ne kadar yanlış olduğunun farkındadır ve bu mektupla genç çifte mutluluk dilekleri sunar. Genç çift ise bu samimi itiraf karşısında gözyaşlarına boğulur ve hikâye sona erer.

Mehmed Tahir’in bu eseri ilk olarak 1312 yılında İstepan Matbaası’nda basılmıştır. Daha sonra 1314 tarihli Yuvanaki Panayotidis Matbaası’na ait bir baskı daha mevcuttur. Son olarak 2019 yılında tıpkıbasımın da yer aldığı sadeleştirilmiş bir neşir söz konusudur. Çimen Günay Erkol, bu çalışmasında emek bağlamında ele aldığı iki hikâyeden biri olarak Kayınvalide’yi de ev içi emek ve sömürü ilişkisi çerçevesinde tahlil etmiştir (Erkol 2019: 7-15).

Eserden Örnekler


“Nûr-ı dîdem oğlum!

Şu saatlerde son nefesini teslim edecek olan validen kendi sefâletine mahzâ kendisinin sebep olmuş olduğunu itiraf ediyor. Beş seneden beri hizmetçilikle imrâr-ı vakt ettiğim hâlde bugün ahiret tarîkini tuttum. Zevcene pek ziyade muhabbet peyda edip de valideni unutmayasın diye sana bi’l-iltizâm çirkin bir refika intihâb ettiğimden dolayı büyük hata işlediğimi şimdi teslim ediyorum. Nikâhta kerâmet vardır derler ki bu sözün sırrı senin izdivâcında tezâhür etmiştir. Zevcene hâsıl ettiğin muhabbet-i mahsûsa senin hulûs-ı niyetinin mükâfatıdır. Ben de ciğerpâreme çirkin kız aldığım için adalet-i ilâhiyenin tayin ettiği cezayı beş senedir diyâr-ı gurbette hizmetçilik etmekle gördüm. Bu iftirâka ben sebebiyet verdim, sen haklısın oğlum daima zevcenle mesud ve bahtiyar ol, beni de ara sıra yâd ü tahattur eyle ciğer-kûşem.” (Mehmed Tahir 1314: 14-15).

Kaynakça


Günay Erkol, Çimen (2019). Dersaadet’te Emek- Netice-i Sa’y ve Kayınvalide. Konya: Palet Yayınları.

Mehmed Tahir (1312). Kayınvalide. İstanbul: İstepan Matbaası.

Mehmed Tahir (1314). Kayınvalide. İstanbul: Yuvanaki Panayotidis Matbaası.

Atıf Bilgileri


Odunkıran, Cemile. "KAYIN VÂLİDE (MEHMET TAHİR)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kayin-valide-mehmet-tahir-tees-1680. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 EDEBİYAT-I GARBİYEDEN BİR NEBZE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
2 CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ ECNEBİYE (CİLT 2) ( AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
3 CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ OSMANİYE( AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
4 BORJİYALAR (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. İmren Gece Özbey
Görüntüle
5 ESKİ ROMALILAR (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
6 EZHAR-I TARİHİYE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
7 TARİH-İ MUHTASAR-I BEŞER (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 YENİ USÛL MUHTASAR SARF-I TÜRKÎ [BİRİNCİ SENE] (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
9 KÜÇÜK TARİH-İ OSMANÎ I. - II. SENE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
10 KÜÇÜK TARİH-İ İSLAM (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
11 TESHİL-İ TEEHHÜL (MEHMET TAHİR) Mehmed Tahir Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran
Görüntüle
12 DEMİRHANE MÜDÜRÜ (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
13 İKİ KADIN (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Devrim Özbek
Görüntüle
14 HÜKM-İ BEŞER YÂHUD İKİ SEVDÂZEDELER (AHMED FAHRİ MUSTAFA) Ahmed Fahri Mustafa Dr. Öğr. Üyesi Hanife Özer
Görüntüle
15 HAZÎNE-İ MEKÂTİB yâhut MÜKEMMEL MÜNŞEÂT (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Öğretmen İbrahim YILDIRIM
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle