Kasîde-i Bürde Şerhi
Doğu Türkçesi Kasîde-i Bürde şerhi
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kasîde-i Bürde’nin Doğu Türkçesi ile yazılmış şerhi. Mısırlı şair Bûsîrî (ö. 695/1296?)’nin asıl adı El-Kevâkibü’d-dürriye fî medhi hayri’l-beriyye olan Kasîde-i Bürde’sine mensur olarak yazılmış bir şerhtir. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu’nda yer alan Kasîde-i Bürde’nin şârih bilgisi ve istinsah kaydı bulunmamaktadır (Çağlar 2019: 12, 18). 178 varaktan oluşan, 9 satır ve tek sütun olan yazmada, Kasîde-i Bürde’nin okunma adabına dair bilgiler (1b-2a) Farsça olarak verilmekte, ardından Arapça bir dua (2b-5a) ve Kasîde-i Bürde’nin Arapça orijinal metni (5b-25b) yer almaktadır. Bûsîrî’nin kısa bir biyografisi, kasidenin okunma adabı, kasideyi okuyacak kişide bulunması gereken özellikler, okunması gereken salavat ve dualar (27a-28b) Osmanlı Türkçesi ile anlatılmaktadır. Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’yi yazma sebebi (29b-34b) Doğu Türkçesiyle yazılmıştır. Kasîde-i Bürde’nin şerh bölümünde (35a-163b) ise, “beyt” ibaresinden sonra Kasîde-i Bürde’nin Arapça orijinal beyti verilmiş, metnin Doğu Türkçesi ile mensur olarak şerhi yapılmış, “lugât” ibaresinden sonra beyitte yer alan sözcükler Doğu Türkçesiyle açıklanmış, gerektiğinde Arapça ve Farsça karşılıkları verilmiştir. Dua metninin (163b-166a) ardından, Doğu Türkçesi ile Kasîde-i Bürde’yi okumanın faydaları (166a-175b) anlatılmış, Arapça bir dua metni (177b-178a) ile yazma tamamlanmıştır (Çağlar 2019: 12-17).

Eserin yazı türleri incelendiğinde üç farklı mütercim/müstensihten bahsetmek mümkündür. Kasîde-i Bürde’nin Arapça orijinal beyitlerinin verildiği, Arapça dua ve salavatların bulunduğu varaklar harekeli nesih yazı türünde aynı müstensih tarafından yazılmıştır. Kasidenin Doğu Türkçesi ile yazılan şerh metni ve girişteki Farsça kasidenin okunma adabı, talik yazı türünde ayrı bir müstensih tarafından yazılmıştır. Bûsîrî’nin kısa biyografisinin verildiği, Kasîde-i Bürde okumanın faziletlerinin anlatıldığı bölüm ise nesih yazı türünde Osmanlı Türkçesi ile farklı bir müstensih tarafından kaleme alınmıştır (Çağlar 2019: 18). Kasîde-i Bürde Şerhi, Keşfü’l-Hüdâ (Dağıstanlıoğlu 2018)’dan sonra Kasîde-i Bürde üzerinde Doğu Türkçesi ile yazılmış bilinen iki şerhten biri olması açısından önemlidir. Eser üzerinde tarafımızdan (Çağlar 2019) doktora çalışması hazırlanmıştır.

Eserden Örnekler


35a/01 Bismillâhirrahmânirrahîm

E min tezekküri cîrânin bi-zî-Selemi

Mezecte dem‘an cerâ min mukletin bi-demi

(04) Terceme Eyâ, hem-sâyelerni yâd kılgandın ki sâkindürler (05) mevzi‘îde ki ism-i Selem’dür, köz yaşını ki köz içidin revân (06) bolupdur kanga âmihte kıldıng. Hâṣılu’l-ma‘nâ hazret-i (07) şeyh özige hitâb kılıp aytadur ki: “Meger dôst (08) -larnı mahbûbnıng sâkin menzilide sâkin ve bizge hem-sâye érdiler (09) yâd kılgandın ve olarnıng hevâsı hâtırga tüşkendin

35b/01 eşk-i revânıngnı çeşm-i bî-hâbdın tâblıg köngül kanıga (02) âmihte kıldıng.” Lugât e’t-tezekkur mütelebbis bolgan e’z-zikr (03) yâd kılgan cîrân hem-sâye zî Selem mevzi‘î ki anda (04) Selem atlıg giyâh bolgay el-mezc ilişturgan e’d-dem‘  eşk (05) ceryân revân mukle közning içi e’d-dem kan (Çağlar 2019: 102).

Kaynakça


Çağlar, Dursaliye (2019). Doğu Türkçesi Kasîde-i Bürde Şerhi (İnceleme-Metin-Aktarım-Dizin-Tıpkıbasım). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Dağıstanlıoğlu, Bilal Erdem (2018). Keşfü’l-Hüdâ: Doğu Türkçesiyle Yazılmış Bir Kaside-i Bürde Şerhi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Kasîde-i Bürde. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi. Yazma Eserler. No. 126/1.

Şerh-i Kasîde-i Bürde. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi. Yazma Eserler. No. 126/2.

Atıf Bilgileri


Çağlar, Yeşim. "Kasîde-i Bürde Şerhi". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaside-i-burde-serhi-tees-1653. [Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem