KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİ (?)
muhtasar Kasîde-i Bürde şerhi
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Doğu Türkçesiyle yazılmış şârihi bilinmeyen Kasîde-i Bürde şerhi. Bu metin, Bûsîrî (ö. 696/1297?)’nin Kasîde-i Bürde adlı meşhur kasidesine Doğu Türkçesiyle kaleme alınmış eldeki bilinen iki şerhten biri olması bakımından önemlidir. Eserde öncelikle Farsça olarak Bürde’nin okunma adabına dair bilgiler verilmiştir. Ardından Arapça bir dua ile Bürde kasidesinin metni yer almaktadır. Sonrasında Osmanlı Türkçesi ile Bûsîrî’nin hayatı, kasideyi okurken nelere dikkat edilmesi gerektiği ve okunacak çeşitli dualar yazılmıştır. Asıl şerh bölümüne geçilmeden önce Bûsîrî’nin kasideyi yazma sebebi Doğu Türkçesiyle belirtilmiştir (Çağlar 2019: 13-16). Şerh metninin ardından yine Doğu Türkçesiyle Bürde’yi okumanın faydaları izah edilmiştir. Şerhten önce Farsça ve Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınan kısımların şerhe sonradan ilave edildiğini gerek yazının gerekse metnin içeriğinden hareketle söylemek mümkündür. Muhtasar şekilde kaleme alınan eserde önce kaynak beyitler verilmiş, ardından beytin açıklaması yapılmış, sonrasında “lugat” başlığı altında Arapça kelimeler tek tek Doğu Türkçesiyle açıklanmış, kimi zaman da kelimelerin Arapça ve Farsça karşılıkları belirtilmiştir.

Hüseyn-i Hârezmî tarafından Doğu Türkçesiyle yazılmış eldeki diğer Bürde şerhiyle mukayese edildiğinde bu şerhin oldukça muhtasar bir şekilde kaleme alındığı görülmektedir. Hârezmî’de olduğu gibi şârih, kendi eserlerinden ve farklı kaynaklardan istifade etmemiştir. Ayrıca Hârezmî’de yer alan Harezm Türkçesiyle kaynak beytin manzum tercümesi bu şerhte bulunmamaktadır. Ancak müellifi bilinmeyen bu şerhin, muntazam bir şekilde her beytin tek tek ele alınması, düzenli bir şekilde kaynak beytin tercümesinin yapılması, ardından kelimelerin tek tek izahının verilmesi bakımından Doğu Türkçesiyle kaleme alınmış önemli bir şerh olduğunu belirtmek gerekir.

Eser üzerine Dursaliye Çağlar bir doktora tezi hazırlamıştır (2019).

Eserden Örnekler


E min tezekküri cîrânin bi-Zî-Selemi

Mezecte dem‘an cerâ min mukletin bi-demi

Terceme: Eyâ hem-sâyelerni yâd kılgandın ki sâkindürler mevzi‘ide ki ismi Selem’dür. Köz yaşını ki köz içidin revân bolupdur, kanga âmîhte kıldıng. Hâsılu’l-ma‘nâ: Hazret-i Şeyh özige hıtâb kılıp aytadur ki: “Meger dostlarnı mahbûbnıng sâkin menzilide sâkin ve bizge hem-sâye irdiler yâd kılgandın ve olarnıng hevâsı hâtırga tüşkendin eşk-i revânıngnı çeşm-i bî-hâbdan tâblıg köngül kanıga âmîhte kıldıng. Lügât: et-tezekkür, mütelebbis (?) bolgan; ez-zikr, yâd kılgan; cîrân, hem-sâye; Zî-Selem, mevzi‘i ki anda Selem atlıg giyâh bolgay; el-mezc, ilişturgan; ed-dem‘, eşk; ceryân, revân; mukle, közning içi; ed-dem‘, kan. (Çağlar 2019: 102)

Kaynakça


Çağlar, Dursaliye (2019). Doğu Türkçesi Kasîde-i Bürde Şerhi (İnceleme-Metin-Aktarım-Dizin-Tıpkıbasım). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Ayçiçeği, Bünyamin. "KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİ (?)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaside-i-burde-serhi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KISASU’L-ENBİYÂ Rabgûzî, Nâsırü’d-din b. Burhânü’d-din Rabgûzî Prof. Dr. Gülden Sağol Yüksekkaya
Görüntüle
2 HÜSREV Ü ŞÎRÎN Kutb Prof. Dr. Dilek Ergönenç
Görüntüle
3 NEHCÜ’L-FERÂDÎS Mahmûd bin 'Alî Prof. Dr. Gülden Sağol Yüksekkaya
Görüntüle
4 KİTÂBU’L-İDRÂK Lİ LİSÂNİ’L-ETRÂK EBÛ HAYYÂN, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân al-Gırnatî / al-Endulusî Prof. Dr. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
Görüntüle
5 ZEHVÜ’L-MÜLK FÎ NAHVİ’T-TÜRK Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân al-Gırnatî / al-Endulusî Hüseyin Yıldız
Görüntüle
6 KİTÂBU’L-EF’ÂL FÎ LİSÂNİ’T-TÜRK Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân al-Gırnatî / al-Endulusî Hüseyin Yıldız
Görüntüle
7 NEFHATU’L-MİSK FÎ SÎRATİ’T-TÜRK Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân al-Gırnatî / al-Endulusî Hüseyin Yıldız
Görüntüle
8 KİTÂBU GÜLİSTÂN Bİ’T-TÜRKÎ / GÜLİSTÂN TERCÜMESİ Seyf-i Sarâyî Dr. Öğr. Üyesi YAŞAR TOKAY
Görüntüle
9 SÜHEYL Ü GÜLDÜRSÜN Seyf-i Sarâyî Dr. Öğr. Üyesi YAŞAR TOKAY
Görüntüle
10 MU’ÎNÜ'L-MÜRÎD İslâm, Şeyh İslâm Prof. Dr. Dilek Ergönenç
Görüntüle