Yemlihâ-zâde Mustafa Kâmil Efendi'nin adem kasidesi ve şerhi. Yemlihâ-zâde Kasîde-i Adem ve Şerhi’nde tasavvufun temel meselelerini, adem (yokluk, hiçlik) konusunu merkeze alarak yorumlamaktadır. Şerhin dibace kısmında tevhid-i Bari, vahdet-i vücud ve me’ad-ı cismani konularına duyduğu merakla otuz yıldan fazla bir süredir okumalar, sohbetler yaptığını; ama merakının geçmediğini, Beşiktaş Mevlevihanesi şeyhi Nazîf Dede’ye intisabından sonra onun Mesnevî mütalaalarının kendisinde yeni açılımlar sağladığını ve bu kasideyi kaleme aldığını söyler (Dağlar 2008: 349).

Eser; Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi’nde 1665 numarada kayıtlı, tasavvufî konulu eserlerden oluşan mecmuanın 140a-151b varakları arasında yer alır. 151b’de nüshanın Dellâlbaşı-zâde Abdurrahmân tarafından, 15 Rebîulevvel 1293/10 Nisan 1876 tarihinde istinsah edildiği kaydı bulunmaktadır (Dağlar 2008: 351). Manzum-mensur şeklindeki metinde Yemlihâ-zâde Mustafâ Kâmil Efendi önce "fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilün" kalıbıyla yazdığı 7 beyitlik kasidesine yer verir. Daha sonra kendi kasidesini şerh etmeye başlar. Şerh ederken de ilham aldığı Mesnevî beyitlerini zikreder. Bu beyitleri de “şerh içinde şerh” usûlüyle izah eder. Daha sonra ihtiyaç duyarsa toparlayıcı birkaç cümle ile konuyu açıklar (Dağlar 2008: 349).

Eserle ilgili ilk bilgiyi Bursalı Mehmed Tahir verir. Osmanlı Müellifleri’nde Yemlihâ-zâde Mustafa’nın eserleri arasında bu kaside ve şerhini de saymaktadır (Bursalı Mehmed Tahir 1972: 469). Abdülkadir Dağlar (2008) ise hazırladığı makaleyle hem Kasîde-i Adem ve Şerhi’nin transkripsiyonlu metnine yer verir hem de eserle ilgili tespitlerde bulunur.

Müellifin biyografisi için bk. "Yemlihâ-zâde Mustafâ Kâmil Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-yemlihazade-mustafa-kamil