Mehmet Celal’in manzum Osmanlı tarihi. Şairin bu türdeki eserlerinin beşincisidir. Kanuni Sultan Süleyman döneminin siyasi olaylarının anlatıldığı bir eserdir. Manzumeler mesnevi nazım şekliyle yazılmış ve sonlarına eklenen gazel, kıtʻa, murabbaʻ, muhammes, kaside, beyt gibi nazım şekilleriyle tamamlanmıştır.

48 sayfadan oluşan eserde mukaddime dışında 10 bölüm vardır. Mukaddimede Zigetvar kuşatması sırasında Kanuni Sultan Süleyman’ın vefat etmesi ve ölüm haberinin duyulduğunda derin bir üzüntüye sebebiyet vermesi anlatılır. Ayrıca Bakî’nin yazdığı bazı şiirlerden örnekler verilir. Birinci bölümde eserin yazılış amacı izah edilir. Devamında Kanuni’ye methiyeler dizer. Kılıç kullanmadaki kudreti, şairlik yeteneği, halkın yanında olan adaleti ve insanların ona karşı sevgisi anlatılır. Üçüncü bölümde Kanuni dönemi anlatılmaya başlanır. Müteakip bölümlerde; Canberd Gazali, Kara Mahmud Paşa, Piri Paşa gibi isimler zikredilir, Mohaç Meydan Savaşı ve yapılan fetihler anlatılır. Şair, Yıldırım Bayezid için başka bir eser kaleme aldığını söyleyerek eserini noktalar.

Kırk altı yıllık saltanat boyunca birçok olayın yaşandığı Kanuni dönemini elbette bir eserde anlatmak oldukça güçtür. Bu sebepten dolayı eserde dönemle ilgili birkaç fetih ve önemli olay dışında çok fazla bir bilgi yoktur. Ayrıca Mehmet Celal eserinde, Kanuni Sultan Süleyman’ın yalnızca devlet adamı kimliğini övmemiş, önemli bir divan şairi olmasını yani şairlik yönünü ortaya çıkarmak istemiştir.

Eserin anlaşılır ve sade bir dili vardır. Bu serinin diğer eserlerinde olduğu gibi bu eserde de destansı bir anlatım vardır. Ayrıca eserde ahenk sağlanırken kafiyenin çeşitli olmasına dikkat edilmiş ve redif kullanılmıştır.

Eser, 1308/1891 yılında Kasbar Matbaası'nda basılmıştır. Mehmet Arslan’ın yazdığı “Mehmet Celal’in Manzum Târihleri”, Gül Ayşe Akar’ın “Tanzimattan I.Meşrutiyete Türk Edebiyatında Biyografi” eserle ilgili yapılan önemli çalışmalardır.

Şairin biyografisi için bk. “Mehmet Celal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-celal