JÂTAKA KOLEKSİYONU
Uygur, öykü
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Turfansammlung’da yer alan oldukça hasarlı 13 blok baskı fragmanının bir araya gelmesinden oluşan bir jātaka öykü koleksiyonu.

Çeşitli çizimlerin de yer aldığı bu parçalarda çizimler ve yazılar uyuşmamakta, bazı parçalar ise bu koleksiyonla hiç uyum sağlamamaktadır (Zieme, 1991: 265). Bundan dolayı eldeki parçalardan hareketle yalnızca dört anlatı üzerinde yorum yapılabilmiştir. Metin parçalarında yer alan özel adlardan yola çıkılarak metinleri a,b, j gibi parçalara ayırmak suretiyle metin bölümleri hakkında yorum yapabilme imkanı doğmuştur. Eksik ve hasarlı parçalara rağmen Mūkapangu Avadāna, Suvarnapāraśva, “Özverili Tavşan Jātaka’sı” ve Hasti Jātaka Hasen Jātaka gibi anlatılar tespit edilebilmiştir. Bu bölümlerde yoğun örtüşmelerden yola çıkılmış olsa da Zieme, kesin paralelliklerin tespiti için metin revizyonuna ihtiyaç duyulduğunu belirtmiştir. Ayrıca özel adlardan hareketle bölümlenmesi yapılan parçalardan olan b bölümünde de yine genç Sanyiti'den söz edildiğini, nottaki açıklamaların geçerli olması durumunda samiddhi adını taşıyan jātakanın bir versiyonunun olabileceği belirtilmiştir.

Samiddhi’nin Himalayalar bölgesinde yaşaması ve diğer bilgilerin örtüşmesi bu tanımın geçerliliği için muhtemel görülse de diğer anlatı parçalarının bu anlatıya ait olup olmadığı bilinmemektedir. Yalnızca bu yetersiz parçaları korunan Uygur blok baskıları, manzum jātaka öykülerinin ufak bir koleksiyonunu içermektedir. Eldeki parçalarda nesir kısımlarının bulunmayışı herhangi bir kolofon ve tarih bilgisi de vermemektedir. Tüm blok baskıların Moğol dönemlerinden geldiği göz önünde bulundurulursa eldeki parçaların da olası tarihleri tahmin edilebilecektir (Zieme1985: 32). Bu fragmanlardan daha önce Gabain ve Elverskog bahsetmiştir (Gabain, 1967: 25; Elverskog, 2020 :55). Fragman numaraları şu şekildedir: 1985: U 4805 (TM 55 (D 195)), U 4804a (TM 59a), U 4109 (T I μ), U 4101 (T I μ), U 4806 (TM 56 (D 195)), U 4666 (T I μ), U 4345, U 4116 (T I μ), U 4096 (T I D 676), U 4078 (TI D (TM 451)), 4880b (T M 59b) (Elverkog, 2020: 55).

Eserden Örnekler


(1-8) bulung-tın yıngaqdın yıparça bolmış edgülüg bodistv erken öngre ötde boltunguz tavışgan et’özlüg küntemek açın ertmektin küçi küsi üzülmiş kövrü turuq et’özlüg köyüre ...

(Köşe bucakta koku gibi olan yüce azizim. Bodhisattva iken, önceki zamanınızda tavşan bedenine girdiniz. Her günü açlıkla geçirmekten gücü kuvveti kesilmiş, cılız bir vücutla yanan…)     (Zieme, 1985: 33).

Kaynakça


Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı (Çev. M. Ağca, D. Uzunkaya), Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Gabain, Annemarie von. (1967). Die Drucke der Turfan- Sammlung. SDAW. Nr. 1.

Zieme, Peter (1991). Die Stabreimtexte der Uiguren von Tutfan und Dunhuang. Budapest: Akademie Kiado, z. 268.

Zieme, Peter (1985). Buddhistische Stabreimdichtungen der Uiguren. Berlin: Akademie Verlag, z. 39-48.

Atıf Bilgileri


besli, nurdan. "JÂTAKA KOLEKSİYONU". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/jataka-koleksiyonu. [Erişim Tarihi: 01 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA Kalım Keyşi Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER
Görüntüle
2 SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ ? Dr. kenan azılı
Görüntüle
3 NÎLAKANTHAKA SÛTRA Şingko Şeli Tutung Dr. kenan azılı
Görüntüle
4 DÎVÂN (ŞÎRÎN) Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 ALTUN YARUK Şıñko Şeli Tutuñ Prof. Dr. Ceval Kaya
Görüntüle
6 SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG Hüseyin Yıldız
Görüntüle